9 sinf. Fan: Geografiya Mavzu: Qishloq xo’jaligi geografiyasi. Darsning texnologik xaritasi

Yevropa mamlakatlarida mehnatga yaroqli aholi bandligi
(jami mehnat resurslari soniga nisbatan, % hisobida)

Davlatlar	Mehnat resurslari
Shvetsiya	79
Buyuk Britaniya	77
Finlyandiya	75
Niderlandiya	73
Avstriya	71
Germaniya	71
Fransiya	69
Italiya	59

XX asr 50-yillarining o‘rtalarida G‘arbiy Yevropada emigratsiya immigratsiyadan ustun kelardi, lekin keyinchalik ahvol keskin o‘zgarib, G'arbiy Yevropa dunyodagi eng ko'p aholini qabul qilish markaziga aylanib qoldi. 70-yillaming boshida immigrantlar soni 10 mln. bo‘lsa, 90-yilarning boshida ulaming soni 15 mln. ga yetdi.
G‘arbiy Yevropaga aholining oqib kelishi sabablarini chet el va mahalliy geograflar o'rganib, quyidagi xulosaga keldilar. Immigrantlar, asosan, katta pul topish hamda mehnat va hayotning qulay sharoitlari izidan keladi. Tahlil natijasida
aniq bo‘ldiki, immigrantlaming aksariyat qismi yirik sanoat rayonlarida va katta shaharlarda istiqomat qiladi. Masalan, Fransiyadagi immigrantlaming 37% i Parijda, ulaming 24% i esa Brussel (Belgiya)da yig‘ilgan. Buning asosiy sababi past malakali, «kelgindi» ishchilar, eng awalo, qurilish, tog‘-kon sanoatida hamda farrosh, gazeta sotuvchisi bo‘lib ishlaydi. Masalan, Fransiyadagi «kelgindi» ishchilaming 45% i qurilish sanoatida, 40% i yo‘l ishlarida, 15% i avtomobilsozlik sanoatida ishlaydi.
Sharq davlatlari bilan bir qatorda Yevropani ham qadimgi shaharlar vatani deb atasa bo‘ladi. Bundan kelib chiqadiki, bu regionda, boshqalardan farqli o‘laroq, urbanizatsiya jarayoni ertaroq paydo bo‘lgan. XX asr boshidayoq butun jahon yirik shaharlarining 1/3 qismi Yevropaga to‘g‘ri kelar edi. Hoziigi vaqtda bunday shaharlar soni 400 taga yetgan. Mamlakatlaming urbanizatsiya darajasi 80% dan past emas. Yevropa mamlakatlarida aholini taqsimlashning zamonaviy shakli — shahar aglomeratsiyasi vujudga kelgan va u rivojlanib bormoqda. Ulaming taqsimlanishi quyidagicha: Fransiya — 74, GFR — 72, Buyuk Britaniya — 68, Italiya — 56, Ispaniya — 37, Niderlandiya — 22, Shvetsiya — 11 va Belgiyada 10 ta shahar aglomeratsiyasi joylashgan. Buyuk Britaniyaning eng asosiy va katta London aglomeratsiyasi yoki konurbanizatsiyasi bo‘lib, unda 12 mln. kishi istiqomat qiladi. Undan keyingi o‘rinlarda G‘arbiy Midlend (2,7 mln.), Katta Manchester (2,6 mln.), Lids yoki G‘arbiy Yorkshir (2,0 mln.), Liverpul (1,5 mln.), Janubiy Yorkshir (1,3 mln.) aglomeratsiyalari bor.