9. mavzu metallarni bolg‘alash

8. P ayvandlash . 1100—1300°S temperaturagacha qizdirilgan, masalan,
kam uglerodli po‘lat zagotovkalarni ustma-ust, qiya kertilgan yuzalari bo‘yicha yoki uchma-uch qilib payvandlash uchun ularning yuzalari kir, moy va zanglardan tozalangach, bolg‘a yoki press ostida siqiladi (9.2-rasm, j).


9.2-rasm. Metallarni dastaki bolg‘alashda ishlatilaligan asboblar:
a — bolg‘acha; b—bosqon; v — sandon; g— ombirlar; v — silliqlagichlar; ye— qisqichlar; 1— ustki; 2 — ostki; j — podboykalar; 1 ustki; 2— ostki; 3 — zubilalar

9.2. Bolg‘alash uskunalari; presslar. Ishlash tamoyillari.

Ma’lumki, zagotovkalarni bolg‘alarda dinamik zarb bilan kattaroq (6-7 m/s) tezlikda ishlansa, presslarda esa sekinroq (0,1-3 m/s) tezlikda statik yuklamada katta bosim bilan ishlanadi. Bolg‘alash mashinalari konstruksiyasining oddiyligi, oson rostlanishi, har xil tezlikda va turli kuch bilan ishlashi hamda boshqa o‘rsatkichlariga ko‘ra bolg‘alashpresslash sexlarida keng foydalaniladi. Bolg‘alarning siqilgan havoda (pnevmatik), siqilgan bug‘-havoda, mexanik tarzda ishlovchi va boshqa xillari bo‘lsa, presslarning esa siqilgan suvda (gidravlik), siqilgan bug‘-havoda, krivoship, friksion va boshqa xillari bor. Ularning qaysi biridan foydalanish
olinuvchi pokovkalar materialiga, shakli va o‘lchamlariga bog‘liq. Masalan, mayda (25—30 kg gacha) pokovkalar olishda pnevmatik bolg‘alardan, o‘rtacha pokovkalar olishda siqilgan bug‘-havoda ishlovchi bolg‘alardan va yirik pokovkalar olishda gidravlik presslardan foydalaniladi.
Siqilgan bug‘-havoda ishlovchi bolg‘alar tuzilishiga ko‘ra oddiy va
murakkab xillarga ajratiladi. Oddiy xillarida siqilgan bug‘-havo zarb beruvchi qismlarni faqat yuqoriga ko‘tarishga xizmat qilsa, murakkab
xillarida siqilgan bug‘-havo zarb beruvchi qismlarni faqat yuqorigagina ko‘tarmay, balki pastga tushishida porshenga qo‘shimcha bosim ham berib, bolg‘aning zarb quvvatini ancha orttiradi. Bu xil bolg‘alardan asosan sanoatda keng foydalaniladi.