9-mavzu ma’ruza

Ko’ndalang  qirqim.  -  Agar  kesuvchi  tekislik  buyumni  uzunligi  yoki 

balandligiga  perpendikulyar  yo‟nalgan  bo‟lsa,  bunday  qirqim  ko‟ndalang  qirqim 

deyiladi. 

Qiya  qirqim.  -  Buyumning    gorizontal  tasvir  tekisligiga  nisbatan  og‟ma 

vaziyatdagi  tekislik bilan  kesishda hosil bo‟lgan  qirqim  qiya  qirqim  deyiladi.  (4-

shakl).  Bu  qirqimni  qirqim  chizig‟ida  ko‟rsatilgan  strelka  yo‟nalishi  bo‟yicha 

chiziladi  va  formatda  joylashtiriladi.  (4-shakl).  Qiya  qirqimni  formatni  istalgan 

joyiga  joylashtirish  mumkin.  (4-shakl,  a),  shu  bilan  birga  uni  burish  mumkin  va 

qirqim yozuv yoniga O shartli grafik belgi qo‟yiladi. (4-shakl,b).  

 

4-shakl 

Qirqimlar uchun belgilangan yozuvlar chizmada ko‟rsatilgan kalta yo‟g‟on 

chiziqcha  kesuvchi  tekislikning  joylashuv  holatini,  o‟q  chizig‟i  esa  qarash 

yo‟nalishini ko‟rsatadi. (5-shakl) 

 

 

5-shakl 

---

Kesuvchi  tekisliklarning  o‟zaro  joylashishiga  ko‟ra  qirqimlar  quyidagicha 

nomlanadi: 

Chizmalarda  qirqimlarning  joylashuvi  chizmalarda  gorizontal,  frontal  va 

profil qirqimlar proekstiyalarning joylashuv mazmuniga ko‟ra ifodalanadi.