9-mavzu. Agrar munosabatlar va agrobiznes reja

Xulosalar

1. 
   Yerga egalik qilish, tasarruf etish va undan foydalanish bilan bog’liq bo`lgan munosabatlar agrar munosabatlarni tashkil etadi.
   
2. 
   Agrar munosabatlarning asosini renta munosabatlari tashkil qiladi. Yer egasi va uni ijaraga olib foydalanuvchi (tadbirkor) o`rtasida mazkur yerdan olinadigan foydani taqsimlash borasidagi munosabatlar renta munosabatlari deyiladi. Yer rentasi yer egaligini iqtisodiy jihatdan amalga oshirish (realizatsiya qilish)ning shaqlidir.
   
3. 
   Hozirgi paytda turli mamlakatlarda mavjud renta vujudga kelish sabablari va shart-sharoitlariga qarab quyidagi turlarga ajratiladi: absolyut yer rentasi, differentsial (tabaqalashgan) renta I va II, monopol renta, qazilma boyliklar, qurilishlar joylashgan yerlardan olinadigan renta.
   
4. 
   Agrosanoat integratsiyasi – qishloq xo`jaligi bilan unga xizmat qiluvchi va mahsulotni iste`molchiga yetkazib beruvchi tutash tarmoqlar o`rtasida ishlab chiqarish aloqalarining rivojlanishi hamda ularning uzviy birikish jarayonidir.
   
5. 
   Agrosanoat majmuasi (ASM) – bu qishloq xo`jalik mahsulotlari yetishtirish, uni saqlash, qayta ishlash va iste`molchilarga yetkazib berish bilan shug’ullanuvchi iqtisodiyot tarmoqlaridir. ASM to`rtta sohani o`z ichiga oladi. Birinchi soha – qishloq xo`jaligiga ishlab chiqarish vositalari yetkazib beradigan sanoat tarmoqlari, shuningdek, qishloq xo`jaligiga ishlab chiqarish texnika xizmati ko`rsatish bilan band bo`lgan tarmoqlar; ikkinchi soha – qishloq xo`jaligining o`zi; uchinchi soha – qishloq xo`jaligi mahsulotlarini iste`molchiga yetkazib berishni ta`minlaydigan tarmoqlar (tayyorlash, qayta ishlash, saqlash, tashish, sotish); to`rtinchi soha – qishloq aholisi hayoti va faoliyatining umumiy sharoitlarini ta`minlaydigan infratuzilma (yo`l-transport xo`jaligi, aloqa, moddiy-texnika xizmati, maishiy xizmat ko`rsatish, mahsulotni saqlash tizimi, ombor va tara xo`jaligi).
   
6. 
   Tadbirkorlik faoliyatining qishloq xo`jalik sohalaridagi shakli agrobiznes ko`rinishida namoyon bo`ladi. Agrobiznes tushunchasiga qishloq xo`jaligi bilan bog’liq bo`lgan faoliyat bilan shug’ullanuvchi biznes turlari ham kiritiladi. Bu qishloq xo`jaligiga texnika, ta`mirlash xizmatlari ko`rsatish, qishloq xo`jaligi mahsulotlarini qayta ishlash va iste`molchilarga etkazib berish bilan bog’liq bo`lgan tadbirkorlik faoliyatidir. Agrobiznes faoliyatining maqsadi iste`mol bozorini yetarli miqdorda sifatli qishloq xo`jalik mahsulotlari, sanoatni esa xom-ashyo bilan uzluksiz ta`minlash orqali foyda ko`rishdan iborat.