9-мавзу. Аглопорит ишлаб чиқариш

9-мавзу. Аглопорит ишлаб чиқариш

Режа:
9.1. Хомашё материаллар

9.2. Ишлаб чиқариш технологияси
9.3. Аглопорит учун техник талаблар
9.4. Аглопорит шағали ва қуми
9.5. Ишлаб чиқариш технологик схемаси


9.1. Хомашё материаллар
Керамзит олишда яроқли гил хомашёси ҳамма жойда учрамайди. Куйдирганда кўпчимайдиган кам пластикли, қумоқланган гилли жинслар суглинок табиатда кенг тарқалган. Бу жинслардан бошқа сунъий ғовак тўлдирувчи – аглопорит ишлаб чиқаришда фойдаланилади.
Аглопорит ишлаб чиқарувчи корхоналарда асосий хомашё материаллар сифатида гилли жинслар ишлатилади. Агомерация учун яроқли гилли жинслар (суглинок, супесс, лёсслар) Республикамиз худудида кўп учрайди, шу сабабли маҳаллий хомашёлар асосида аглопорит ишлаб чиқаришни кенгайтириш мумкин. Дастлаб саноат миқёсида гил хомашёси асосида аглопорит Минскда 1958 йилда ишлаб чиқарилган. Хомашё материаллар сифатида турли саноат чиқиндилари, айниқса ёқилғи таркибли чиқиндилардан фойдаланиш истиқболли ҳисобланади. Бундан ташқари ёқилғи шлаклари, кул, сланец ва кўмир чиқиндилари асосида аглопорит ишлаб чиқариш илмий асосланган.
Бундай саноат чиқиндиларида мавжуд ёқилғи агломерация жараёнининг бориши учун етарли ҳисобланади. Фақат хомашёни ёқилғи бўйича меъёрига олиб келиш керак, агар хомашёда ёқилғи кам бўлса, у ҳолда шихта тайёрлашда қўшиш керак, агар хомашёда ёқилғи кўп бўлса, у ҳолда гилни қўшиш зарур. Аглопорит ишлаб чиқаришни кўмир қазиш ва кўмирни бойитишда чиқадиган чиқиндилар асосида кенгайтириш мумкин. Уларда кўмир миқдори ўртача 20% ни ташкил этади. Бу ёқилғиларни қўллаб аглопорит танархини 30% га камайтириш мумкин. Дунё статистик маълумотларига кўра Польшада кўмир чиқиндиларидан энг кўп фойдаланилар экан, бунда кўмир қазиш чиқиндиларининг 17% ва кўмир бойитиш чиқиндиларининг 95% дан кўпи ишлатилади.


9.2. Ишлаб чиқариш технологияси
Аглопорит хомашёни пиширишда (агломерация) олинади. Бу усул кўпроқ металлургия саноатида рудани қайта ишлашда қўлланилади. Пишириш жараёни қуйидагилардан иборат бўлади: хомашё материаллардан ёқилғи (кўмир) қўшиб гранулалар тайёрланади ва колосникли панжарага ётқизилади.
Панжара остида вакумкамерада вентилятор ёрдамида ҳаво сўрилиб ярим хомашёни куйдириш тезлатилади. Кўмирнинг ёниши ҳисобига ярим хомашё юқори ҳарорат (1400-1500⁰С) гача қиздирилади. Натижада ғовак шишасимон масса (корж) ҳосил бўлади. Куйдириш жараёни жуда тез амалга оширилади. Панжара остидан ҳавони сўриб олишда иссиқ газлар ярим хомашё материалларнинг пастки қаватини ҳам куйдиради. Ҳавони сўришда юқори пишган қаватлар анчагина совийди. Ёқилғининг ёниши колосникли панжарага етганида агломерация жараёни тугайди, натижада пишган аглопорит коржи олинади, уни шағал ва қумга майдаланилади.
Аглопорит сунъий ғовак тўлдирувчиси агломерацион машинада (расм.9.1) олинади. Бу машинанинг ишлаб чиқариш қуввати хомашёни пишиш тезлигига боғлиқ ва у қуйидаги формула билан ифодаланади:
V= _{ } , (33)
Бу ерда: h- пишадиган ярим хом ашёнинг қават баландлиги, мм
τ - пишиш давомийлиги, мин.
Турли хомашё ва ярим хомашёлар учун вертикал пишиш тезлиги 5-10 мм/минут ва ундан кўпни ташкил этади. Масалан, ярим хомашё қавати 200мм бўлса, у 20-40 минут давомида пишади.