9-маъруза Ўсмиликларнинг минерал озиқланиши

9-маъруза
Ўсмиликларнинг минерал озиқланиши
Режа
1.Ўсимликларга фосфорли ва олтингургутли бирикмалар ассимиляцияси.
2. Микро ва ультрамикро элементларнинг ўсимликлар хаётидаги роли

Азот етишмаса, оксиллар синтезланиши сустлашади, бу ўз навбатида ферменларнинг хам фаолияти издан чиқади, баргларда хлороз пайдо бўлди, моддалар алмашинуви альтернатив томонга яъни азотсиз бирикмалар хосил булиш тамонга силжийди мас., ёғлар (замбуруғлар, сув ўтларида) каротиоидлар (сув ўтларида), антоцианлар (юкори ўсимликларда).
Фосфор алмашинуви. Фосфор жадал оксидланувчи бўлмаганлиги туфайли табиатда эркин ҳолда учирамайди. Табиий фосфоритлар таркибидаги фосфор миқдори 5-35% гача етади. Фторапатит 2Са5(Р04)3F хлорапатит 2Са5(Р04)3СI деб аталадиган фосфоритлар фосфорли ўғитлар ишлаб чиқаришда асосий ҳом ашё ҳисобланади. Фосфор ўсимликнинг илдиз тизимига ортофосфат кислота қолдиғининг (Н2Р0-4 , Н2Р02-4, -Р03-4) анионлари кўринишида келиб тушади. У ҳужайрада қайтарилмайди, барча бирикмалар таркибига фақат оксидланган шакилда киради ва ҳар қандай шароитда ҳам ўзини оксидланганлик даражасини ўзгартимайди. Шу хусусиятлари билан азот ва олтингургут алмашинувидан фарқ қилади.
1.Фофсфорланиш; OН
/
R - OH + РO43- → R - O ≈ Р = O
\
OН
O
//
R - СOOН + РO43- → R - С OН
\ /
O ≈ Р = O
\
OН
Органик моддани таркибига фосфат кислота қолдиғи қўшилиши фосфорланиш деб аталади. Фосфорланиш ёки трансфосфорланиш жараёнлари ҳужайрани ҳаёти учун зарур бўлган фосфорли бирикмалар ва энергия билан таъминлайди.
2.Трансфосфорланиш;
АТФ + глюкоза →Гл.ф-фат + АДФ
АДФ + АДФ → АТФ + АДФ
Кимёвий нуқтаи назардан қараганда организмдаги фосфорни барча ўзгаришлари фосфат кислота қолдиғини бирикиш ёки кўчиб ўтишига яъни, фосфорланиш ёки трансфосфорланишига олиб келади.