9-маъруза: Маълумотларга нисбатан рухсатларни мантиқий бошқариш. Формал моделлар

МАС асосида ахборот махфийлигини таъминлаш

Агар объект ва субъекнинг хавфсизлик даражалари орасидаги бир қанча боғлиқликлар шартлари бажарилса у ҳолда субъект объектдан фойдаланиш ҳуқиқига эга бўлади. Хусусан, қуйидаги шартлар бажарилиш керак:

- агар субъектнинг хавфсизлик даражасида объектнинг хавфсизлик даражаси мавжуд бўлса, у ҳолда ўқиш учун рухсат берилади.

- агар субъектнинг хавфсизлик даражаси объектнинг хавфсизлик даражасида бўлса, у ҳолда ёзишга рухсат берилади.

4-расм. Ахборот хавфсизлигини таъминлаш учун ахборот оқимини

бошқариш

Ушбу моделда фойдаланувчи ва субъект тушунчалри бир – биридан фарқ қилади. Хавфсизлик даражаси субъектга берилади. Фойдаланувчи эса у ёки бу вақтда субъект номидан иш қилиши мумкин. Шунинг учун турли ҳолатларда бир фойдаланувчи турли субъект номидан иш кўриши мумкин. Шу сабабли, ҳар бир аниқ вақтда фойдаланувчи фақат битта субъект номидан иш қилиши муҳим ҳисобланади. Бу ахборотни юқори сатҳдан қуйи сатҳга узатилмаслигини таъминлайди.

Юқорида келтирилган моделни мувофиқлигини шубҳа остига қўйядиган иккита ноаниқ фикр мавжуд:

1. Қуйи сатҳли фойдаланувчи барча юқори сатҳли объектларга ёзиши мумкин. Бу ҳолда у ўзининг мавжуд объектини қайта ёзиши мумкин ва бу ўчиришга тенгдир. Ушбу камчиликни юқори даражадаги ёзишни тақиқлаш орқали йўқ қилиш мумкин. Ушбу схеманинг қоидалари қуйидагича бўлади:

- агар субъектнинг хавфсизлик даражаси ўзида объектнинг хавфсизлик даражасини қамраган бўлса, у ҳолда ўқиш учун рухсат берилади.

- агар субъектнинг хавфсизлик даражаси объектнинг хавфсизлик даражасига тенг бўлса, у ҳолда ёзишга рухсат берилади.

2. Диаграммадан кўриниб тургани каби юқори даражадаги ишончга эга фойдаланувчилар хавфсизлик даражаси паст бўлган объектларни ўзгартира олмайдилар. Ушбу муаммони ҳал қилишда Фойдаланувчи турли ҳужжатлардан фойдаланиш учун турли даражадаги ишончга эга бўлган субъектлар номидан иш кўриши мумкин. Яъни, “М” даражасига эга фойдаланувчи “М”, “К” ва “О” ишонч даражасидаги субъектлар номидан иш кўриши мумкин.