9 -tema Quyash radiaciyası

Quyash radiaciyasınıń Jaqtılıq ekvivalenti.
Yoritilganliknıń ósimlikler ushın áhimiyeti
Bizge belgili, tuwrı hám shashılġan Quyash radiaciyaları birgelike Jer betindeġı tábiyiy jaqtırtılıwdı payda etedi. Kundizgi jaqtırtılıwdı Quyash radiaciyasınıń tolqın uzınlıqları =0,38-0,76 mkm arasındaġı bólegi payda etedi. Quyash radiaciyası Jerge tutasıp atırġan Quyash nurlanıw aġımın energetik jaġınan, jaqtırtılıw bolsa Quyash nurlanıwın fotometrik jaġınan túsindiredi. Quyash radiaciyasınıń energetik jaqtırtılġanlıġı házirgi waqıtta Vt/m² birlginde ólsheniwin usı baptıń basında aytılġan edi. Bazı bir bettiń jaqtırtılġanlıġın bolsa lk (lyuks) birliginde ólshenedi. Jer betiniń jaqtırtılġanlıġı, oġan túsiwshi Quyash radiaciyasına tuwrı roporcional. Bazı bir jerde kúndizi Quyash radiaciyası hám Jer betiniń jaqtırtılġanlıġı óz - ara tuwrı proporcional túrde ózgerip baradı, yaġnıy bir jerde túski waqıtqa shekem olardıń mánisleri artıp barsa, kunnıń ekinshi yarımnda bolsa kemeyip baradı. [3] Sonıń ushın olarni óz - ara baylanıstırıp turatuġın taza shamanı kiritiw kerek yamasa aktinometrik belgilewler tiykarinda jaqtırtılıwdı hám kerisinshe, jaqtırtılıw mánislerine tiykarlanıp Quyash radiaciyasınıń mánislerini tabıw zárúr bolıp qaladı. Bunday jaġdalarda Quyash radiaciyasınıń Jaqtılıq ekvivalenti túsiniginen paydalanıladı. Kilolyuks esabına ólshenip atırġan tábiyiy jarıtılġanlıqtıń tap usı waqıtta kVt/m² birlginde ólshenip atırġan Quyash radiaciyasınıń energetik jaqtırtılġanlıġı mánisine qatnasın Quyash radiaciyasınıń Jaqtılıq ekvivalenti dep ataladı hám N háribi menen belgilenedi. Tómendegi 2 – tablicada L.D. Matveev belgilewlerine tiykarınan Quyashtıń gorizonttan biyikligi hár túrli bólġanda tuwrı hám jıyındı Quyash radiaciyaları ushın Jaqtılıq ekvivalentlerınıń mánisleri keltirilgan.

Tuwrı hám jıyındı Quyash radiaciyalarınıń Jaqtılıq ekvivalentlerı (klk∙m²/kVt lerde)
4 – tablica