8-mavzu: viruslar reproduksiyasi viruslarning reproduksiyasi Virus va hujayra orasidagi munosabat

Virus DNK si sintezining idora qilinishi. Infeksion jarayon sodir bo‘layotgan hujayradagi hosil bo‘ladigan virus DNK sining miqdori va infeksion siklning har xil bosqichlarida bu molekulalarning sintezlanish tezligi “virus-hujayra” kompleksi sistemasida nisbatan stabil. Qanday faktorlar virus DNK si sintezini idora qiladi va chegaralaydi degan savol bo‘lishi tabiiydir. Har xil sistemalarda idora qilish har xil faktorlarga bog‘liq bo‘ladi. DNK ning sintezlanish tezligi substratlarni borligiga, matritsa-molekulaning miqdoriga (dostupniyligiga), DNK replikatsiyasida ishtrok etadigan fermentlarning borligi va aktivligiga bog‘liq bo‘ladi. Bu parametrlar o‘z navbatida xo‘jayin-hujayraning fiziologik holatiga va virus-spetsifik oqsillarni sintezlanish dinamikasiga bog‘liq bo‘ladi. YAna bir muhim faktor bu virus DNKsi va hujayra membranasi orasidagi kompleks hosil bo‘lishidir. Albatta, bu murakkab munosabatlarni sirlarini bilish ko‘p izlanishlarni talab qiladi.
E’tibor berish kerakki, virus DNK si bir vaqtning o‘zida ham informatsion RNK bo‘lib, ham yangi DNK molekulalarini sintezida qatnashishi kerak bo‘ladi. Virus DNK sining bu ikki funksiyani qanday almashlab idora qilinishi katta umumbiologik ahamiyatga ega, ammo bu amaliy jihatdan umuman o‘rganilmagan.
Virus DNK si sintezining hujayradagi lokalizatsiyasi (joylanishi).
Bu masalani o‘rganishga juda ko‘p sitologik ishlar bag‘ishlangan. Virus DNK sining sintezi hujayra membranasiga bog‘liq holatda sintezlanadi deyish mumkin. Hayvon viruslari DNK sining sintezi har xil hujayra strukturalarida lokalizatsiyalangan bo‘lishi mumkin. Chechak guruhi viruslari sitoplazmada hosil bo‘ladi. Adenoviruslar DNK si, uchuq viruslari va polioma viruslari DNK si yadroda lokalizatsiyalangan. Nega ular mazkur strukturalarda lokalizatsiyalangan degan savol hali to‘la aniqlangan emas.
Agar infeksion jarayonda bir hujayra birqancha virus zarralari bilan zararlansa ularni har biri o‘zini alohida xududida, bir-biridan ayrim joyda DNK sini replikatsiyalaydi.