8-мavzu: Hazm fiziologiyasi. Og’iz boshlig’i, me’da hazimlanish. Reja

Pilorik bezlar shirasi. Me’daning pilorik kismidan chikadigan shira yopishkok, ishkoriy reaksiyalari kuyuk suyuklik bulib, unda bir talay shilimshik bor.

Me’da bush turganda xam pilorik bezlardan soatiga bir necha millilitr shira ajralib turadi. Me’daga tushgan ovkat pilorus shillik pardasini mexanik ta’sirlaydi va pilorik bezlardan shira ajralishini ancha kupaytiradi. Ovkat xazm kilishning boshidan oxirigacha pilorik kariyb 200 ml shira chiksa kerak.

Me’da bezlarining noxorga va ovkatdan keyin ishlashi. Ovkat xazm kilish protsessidan boshka vaktda – noxorga («och qoringa») it me’dasining bezlari fakat ishkoriy shilimshik va pilorik shira ajratadi. Ovkat ogizga olinganda yoki ovkat eyishga alokador bulgan kurish, tam bilish, xid bilish va boshka ta’sirotlar organizmga ta’sir kilganda esa me’daning fundal bezlaridan kislotali shira chikadi. Me’da fistulasi bulgan odamlarni tekshirish va klinik kuzatishlarga karaganda, ovkat xazm kilinmayotganda xam me’dadan deyarlik betuxtov ravishda kislotali shira oz-ozdan ajralib turadi. Odamda me’da shirasining shunday uzluksiz chikib turish sababli shuki, bir ovkat maxalidan ikkinchi ovkat maxaligacha uncha uzok vakt utmaydi, shuningdek ruxiy momentlar me’da bezlariga ta’sir etib turadi. Odam ovkat egandan keyin me’da sekretsiyasi keskin darajada kuchayadi.

YOglar iste’mol kilingach me’da bezlari sekretsiyani bir necha soat susaytirib turadi: me’da shirasining xazm kuchi va kislotalar mikdori kamayadi, latent davri uzayadi, shuningdek sekretsiya vakti xam uzayadi. YOg iste’mol kilinganidan bir necha soat keyin me’da sekretsiyasi tormozlanish urniga kuzgaladi.