8. Mavzu: Gruntlarning tarkibi, klassifikatsiyasi va aniqlash usullari. Gruntlarning fizik va mexanik xossalari

Ko'rsatib o'tilganlardan tashqari, tog¹ jinslarining xususiyatlariga ulaming tuzilishi yoki strukturasi va teksturasi ta’sir qiladi.
Struktura deganimizda — tog¹ jinslarining tarkibiy qismini tashkil qiluvchi elementlaming (ayrim zarralarining va agregatlaming qotishmasini) katta-kichikligi, shakli, yuzasining tuzilishi va miq- doriy nisbatlarini va ulaming bir-birlari bilan bog'lanishini tushun- moq lozim.
Tekstura esa, tog¹jinslarining tarkibiy qismini tashkil qiluvchi ele­mentlaming (katta-kichikligidan qat’iy nazar) fazoda joylanishini ko‘rsatadi.
Struktura va tekstura makro, mezo, mikro strukturalarga va makro, mezo, mikro teksturalarga bo'linadi.
Tog¹jinslarining makro strukturasi, odatda, oddiy ko'z bilan aniqlanishi mumkin. Bu tuzilishga oddiy ko'z bilan aniqlanishi mumkin bo'lgan elementlar, g'ovaklar, qatlamlanish kiradi. Bular tog¹ jinslarining xususiyatlariga ta’sir ko'rsatadi. Tog¹ jinslarining mezostrukturasini polyarizatsion mikroskop ostida o‘rganiladi. Mezostruktura va mezotekstrukturaga barcha mineral zarralar va mikroagregatlar, ulaming fazodagi holati va polyarizatsion mikroskop ostida ko‘rinadigan mikrog'ovak, mikroyoriqlar kiradi.
Mikrostruktura va makrostruktura tushunchasi tarkibida gilli minerallar va gumus bo'lgan gilli, lyoss jinslari, tuproqlar uchun xarakterlidir. Jinslaming bunday tuzilish belgilari 1-5 m.km dan kichik zarralar bilan bog'liq. Bunday kattalikdagizarralar,odatda,alohida-alohida holda uchraydi va jinslarning injener-geologik xususiyatlariga katta ta’sir ko‘rsatadi.Demak, tog' jinslarining tuzilish belgilari bo'lib, ulami tashkil qil- gan zarralaming kattaligi, g'ovakligi yoki yoriqligi xizmat qiladi.