8-mavzu bino, inshoatlarda yong‘in xavfsizligini ta’minlash reja

8-MAVZU
BINO, INSHOATLARDA YONG‘IN XAVFSIZLIGINI TA’MINLASH
Reja:

1. 
   Yonuvchanlik va o’tga chidamlilik tushunchasi
   
2. 
   Yong’inga qarshi to’siqlar
   
3. 
   Chiqish yo’lariga bo’lgan talablar
   
4. 
   Omborlarda yong’in xavfsizligini taminlash
   
5. 
   Yong’inni o’chrish vositalari va aloqa
   

ISHLAB CHIQARISH BINOLARIDA VA INSHOOTLARIDA YONG’IN XAVFSIZLIGI. YONUVCHANLIK VA QURILISH KONSTRUKTSIYALARINI O’TGA CHIDAMLILIGI.
Bino, inshootlarni yong’in xavfsizligi ularni o’tga chidamlik darajasi bilan aniqlanadi. O’tga chidamlilik bino qismlarini yonuvchanlik xususiyatiga bog’liq. Qurilish materiallari, konstruktsiyalari QMQ-2-09-04- 98 va QMQ-2.01.02-04ga asosan yonuvchanligi bo’yicha uch guruxga bo’lingan, ya’ni yonmaydigan, qiyin yonadigan, yonadigan xillari mavjud.
O’t manba’i ishtirokida yoki manb’a olib qo’yilganida materiallarni alangalanish, yonish, parchalanish xususiyati «yonuvchanlik» deyiladi. Yuqori harorat yoki o’t ta’siridan yonmaydigan, bukilmaydigan va titilmaydigan materiallar «yonmaydigan» deb xisoblanadi.
Yuqori harorat yoki o’t manba’i ishtirokida yonadigan, titiladigan, egiladigan va manb’a olib qo’yilsa yonishi to’xtaydigan materiallar «qiyin yonadigan» deyiladi. O’t manba’i, yuqori harorat ta’siridan yoki manb’a olib qo’yilganida ham yonadigan, bukiladigan, titilib ketadigan materiallar «yonadigan» guruxga mansubdir. Yonadigan organik materialarga, himoyalanmagan qurilish konstruktsiyalari misol bula oladi.Qurilish materiallari, konstruktsiyalarini xususiyatlarini baxolashda «o’tga chidamlilik» birligi xisobga olinadi. Yong’in sharoitida yuqori haroratga bardosh berib o’zini ish qobilyatini, ko’rinishini saqlash «o’tga chidamlilik» deyiladi.
Materiallarni o’tga chidamliligi vaqt birligida, ko’tarish-chidash qobilyatini pasayishi, to’liq yorilishi-darz xosil bo’lishi yoki sovuq yuzani haroratini 140 ⁰C dan ortib ketishi bilan baxolanadi. O’tga chidamlikni beshta darajasi mavjud, 2,5-0,1 soat gacha belgilingan va QMQ 2-09-04 -98, QMQ 2.01.02-04 da aniq ifodalangan.
Ishlab chiqarish korxona binolarini, inshootlarni talabga mos keladigan chidamlilik darajasi QMQ2.09.01-84, QMQ2.01.02-04 ga asosan yong’in xavfsizligi kategoriyasiga, maydon yuzasiga, qavatlar soniga qarab aniqlanadi. Binolar o’tga chidamliligi talabga javob beradi, agar quyidagi shart bajarilsa: