8-ma’ruza. Mahsulot sifati, sifat ko‘rsatkichlari. Iso 9000 seriyasidagi standartlar reja

2. Tovarning raqobatbardoshligi – bu uning nisbiy tavsifi bo‘lib, ushbu tovarning raqobatchi tovaridan, birinchidan, aynan bitta ijtimoiy ehtiyojga mosligi bo‘yicha, ikkinchidan esa ushbu ehtiyojni qondirish xarajatlari bo‘yicha farqlarini aks ettiradi.
Tovarning raqobatbardoshligi ko‘rsatkichlarning uchta guruhi bilan tavsiflanadi:

• 
  foydaliligi (sifati, foydalanish samarasi va h.k.);
  
• 
  iste’molchining ehtiyojlarini ushbu buyum vositasida qondirishda iste’molchining xarajatlari (sotib olish, foydalanish, texnik xizmat ko‘rsatish, ta’mirlash, utillashtirish va h.k.);
  
• 
  taklifning raqobatbardoshligi (mahsulotni bozorga chiqarish usuli, yetkazib berish va to‘lov shartlari, sotish kanallari, servis xizmati va h.k.).
  

Mahsulotning raqobatbardoshlik parametrlari (1.1-rasm) me’yoriy (tovarning standartlar, texnikaviy shartlar, qonunchilikka muvofiqligi), texnik (tovarning qo‘llanish sohasi, ishonchliligi, uzoq muddat xizmat qilishi, quvvati va boshqalarni belgilab beruvchi texnologik xossalari), iqtisodiy (iste’molchining tovarni sotib olish, ishlatish va utillashtirish xarajatlari darajasi, ya’ni iste’mol narxi) va tashkiliy (chegirmalar tizimi, yetkazib berishning butligi, yetkazib berish muddatlari va shartlari va h.k.) kabi parametrlarga bo‘linadi.



8.1-rasm. Mahsulotning raqobatbardoshlik parametrlari.


3. Mahsulot sifati – korxona faoliyatining eng muhim ko‘rsatkichi. Mahsulot sifatini oshirish muayyan darajada korxonaning bozor sharoitlarida yashab qolishi, ilmiy-texnika taraqqiyotining sur’atlari, ishlab chiqa-rish samaradorligining o‘sishi, korxonada foydalaniladigan resurslarning barcha turlarini iqtisod qilishni belgilab beradi.
Sifat tushunchasining aniq-iqtisodiy izohlari yetarli darajada ko‘plab mavjuddir.
ISO 9000:2005 xalqaro standartiga muvofiq «sifat» – bu mahsulotning xossalari va tavsiflari majmui bo‘lib, ular mahsulotga belgilangan yoki kutilayotgan ehtiyojlarni qondirish qobiliyatini baxsh etadi.
Xalqaro standart sifatni – tovar qanday maqsadlarga mo‘ljallangan bo‘lsa, shu maqsadlarga mos bo‘lishi uchun tovarga berilgan uning o‘ziga xos xossalari, shakli, tashqi ko‘rinishi va qo‘llanish shartlarining majmui sifatida ta’riflaydi. Barcha bu elementlar sifatga qo‘yiladigan talablar bilan belgilanadi, bu talablar loyihalash bosqichida buyumning texnik tavsiflari, konstruktorlik hujjatlari va texnikaviy shartlarda aks ettirilib, xom ashyo sifati, konstruktiv o‘lchamlari, rang-tuslarning birligi, jilosi va hokazolarni ko‘zda tutadi.