№8 Amaliy mashg’ulot. Issiqlik eltuvchilarning quduq tanasida harakatlanganda issiqlik yo‘qotishini hisoblash

---

№ 8 Amaliy mashg’ulot. 
 Issiqlik eltuvchilarning quduq tanasida harakatlanganda issiqlik yo‘qotishini 
hisoblash. 
 
Qatlamga ta'sir qilishning issiqlik usullari. 
Qatlamlarniig neftberaolishligini maksimal darajada oshirish maqsadida 
ularga issiqlik usullari bilan ta'sir qilish borasida 50 yilga yaqin vaqt davomida ilmiy 
tadqiqot ishlari olib borilmoqda. Neftqatlamlariga ta'sir qilishning barcha issiqlik 
usullarining moqiyati quyidagidai iborat, qatlam jinslarini va uni to'ldiruvchi 
suyuqliklar qizdirilganda qatlam neftining qovushqoqligi va «neft-jins» chegarasida 
sirt-tortishuv kuchlari kamayadi. Buning bilan esa qatlam qovaklaridagi neftto'laroq 
siqish uchun sharoit yaratiladi. Neftqatlamlariga issiqlik bilan ta'sir qilishni turli 
usullar orqali amalga oshirsa bo'ladi: 
1) qatlamni gazlashtirish, shuningdeq yuqoridan havo yoki gaz-havo 
aralashmasini uzatib turish orqali qatlam ichra qarakatlanuvchi yonish o'choqini 
yuzaga keltirish bilan. 2) qatlamga issiq suv, bug’ va boshka issiqlik tashuvchilarni 
haydash. qatlamga haydash uchun issiqlik tashuvchi sifatida qaynoq suv, suv bug’i, 
bug’gaz aralashmasi va b. ho’llaniladi. qatlamga ko'p miqdorda issiq suv 
haydalganda isitilgan hudud ham haydovchi quduqdan bir qancha uzoqroq masofaga 
tarqaladi. Qatlam haroratini ko'tarilishi qovushqoqlikni pasayishiga, sirt-molekulyar 
kuchlarni o'zgarishiga va qatlam suyuqliklarini hajmini kengayishiga olib keladi. 
Neftning qovushqoqligi kamayishi uning qarakatchanligini ko'paytiradi. haroratni 
ko'tarilashi bilan kollektor jinsning minerallarini suv bilan ho’llanuvchanligi oshadi. 
qatlam suyuqligining va skeletining hajmiy kengayishi qatlamdan olinadigan 
neftmiqdorini oshishiga olib keladi. Bu omillarning barchasi ohir oqibatda 
qatlamning neftberaolishligini oshishi bilan yakunlanadi. Suvneftga to'yingan 
qatlamga qaynoq suv haydalganda suv o'z issiqligini qatlamga berib soviydi. Bunga 
mos holda haydovchi va oluvchi quduqlar orasidagi qatlam hudud’ini shartli 
ravishda uch hudud’ga bo'lsa bo'ladi: 
1) qaynoq suvlar;
2) sovigan suvlar (qatlam haroratidagi suvlar);
3) harorati qatlam haroratiga teng bo'lgan neftlar (yuqori neftga to'yingan hudud).