71 Qoramol kasalliklari indd

Касалликни олдини олиш ва қарши курашиш чорала-
ри.
Касалликларни олдини олиш учун ветеринария-санита-
рия қоидаларига амал қилган ҳолда яйраш майдончалари, 
оғилхоналарни тозалаш, ҳайвонларни тўйимли озуқалар 
билан боқиш, заҳарли газлардан бузоқларни ҳимоя қилиш, 
уларда мунтазам режа асосида дезинфекция, дезинсекция 
тадбирларини ўтказиш, фермага бошқа ҳайвонларни, бего-
на кишиларни киритмаслик касалликни олдини олишга ёр-
дам беради.
ҚУТИРИШ КАСАЛЛИГИ
Қутуриш – 
Rabies 
ўткир кечувчи, ўта хавфли зооантропо-
ноз юқумли касаллик бўлиб, полиэнцефаломиелит билан 
характерланади ва ўлим билан якунланади. Одамлар 96% 
ҳолатда итлар орқали касалланади
.
Касаллик қўзғатувчиси ва унинг чидамлилиги
. 
Рабдовирус оиласи, лиссавирус наслига кирувчи РНК ли 
вирус.
Марказий нерв тизимида, аммон шохида, бош мия 
ярим шари пўстлоғида, мияча ва узунчоқ, орқа мияда кўп 
миқдорда тўпланади, сўлак ва кўз ёши билан ташқи муҳитга 
чиқади.
Касаллик вируси ташқи муҳит таъсирига чидамли. Иссиқ 
ҳарорат (70 °С дан юқори) вирусни дарҳол фаолсизлантиради. 
Музлатилган мияда вирус 2 йилгача фаол сақланади. 
Дезинфекцияловчи воситалардан 3-5% ли формалин, 
3-5% ли ўювчи натрий, 3-5% ли фенол, 10 % ли йод дамламаси 
ва 1% ли калий перманганати, 1-2% ли лизол, 2-3% ли 
хлорамин 10-20 дақиқада вирусни фаолсизлантиради.

---

76
100 китоб тўплами
Касалликнинг сабаблари ва тарқалиши.
Қутуриш 
касаллиги билан барча тур иссиқ қонли ҳайвонлар 
касалланади. Ёввойи ҳайвонлар вирусни табиатда 
барқарорлигини 
таъминлайди. 
Одамлар 
қутурган 
ҳайвонлар тишлаганда, тиббий ёрдамга мурожаат этмаса 
касалланади. Касаллик қўзғатувчи манбаи бўлиб, асосан 
қутурган ҳайвонлар, шу жумладан, итлар, мушуклар, ёввойи 
ҳайвонлар ҳисобланади.
Ҳайвонлар фақат қутурган ҳайвон тишлаган вақтдаги 
жароҳат орқали зарарланади. Қутурган ҳайвон соғ молни 
тишлаганда вирус сўлак орқали соғлом ҳайвонга ўтиб, 
касаллик қўзғатади. Касаллик тери шилинганда, ёрилганда, 
тирналганда ёки кўзнинг шиллиқ пардаси орқали юқади.
49-расм. Ҳайвон жасадлари ва улар билан 
дайди ҳайвонларни зарарланиши 

---

77
Қорамол касалликлари
71–
китоб
Вирусни организмга кирган жойи бош мияга қанча яқин 
бўлса, касалликнинг яширин даври ҳам шунча қисқароқ 
бўлади. Вирусни бош мияга бориш тезлиги вирус кирган 
жойдаги нерв ҳужайраларининг миқдорига ҳам боғлиқ.
Касаллик асосан куз, қиш ва баҳорда кузатилади.