7-Мавзу. Транспорт воситалари деталларни пайвандлаш ва эритиб қоплаш йўли билан тиклашнинг моҳияти ва ундаги жараёнлар Режа

7-Мавзу.Транспорт воситалари деталларни пайвандлаш ва эритиб қоплаш йўли билан тиклашнинг моҳияти ва ундаги жараёнлар
Режа
1. Эритиб қоплаш ва пайвандлаш усулари тўғрисида умумий тушунча
2.Деталларни пайвандлаш технологияси.
3. Чўян деталларни пайвандлашнинг ўзига хослиги.
4. Алюмин деталларни пайвандлашнинг ўзига хослиги.
5.Деталларни эритиб қоплаш усулларии.


Таянч сўзлар ва иборалар: пайвандлаш, эритиб қоплаш, электр оқими, газ, водород, кислород, ацетелен,анод, катод, флюс, қутб, электрод, механиза-ция, чўян, пўлат, алюминий, мисс, кулранг чўян, ясама, оқ чўян, термик таъсир, пўлат, ҳимоя, қизидириш, совутиш, оксидланиш.


1.Эритиб қоплаш ва пайвандлаш усулари тўғрисида умумий тушунча
Пайвандлашда туташадиган юзалар эриб (материаллар аралашиб), қотишидан монолит бирикма ҳосил бўлади. Эритиб қоплаш усули пайвандлашнинг бир тури бўлиб, детал юзасига метални эритиб қоплаш ҳисобига ейилишни компенсация қилишда қўлланилади. Бу усул детал ўлчамлари ва иш юзаларнинг механик хусусиятларини яхшилаш учун хизмат қилади.
Деталларни қайта тиклашда қўлда (газ ва электр ёйи билан) ва механизациялаштирилган (флюс тагида, ис газида, тебранма ёй билан) усуллардан фойдаланилади.
Пайвандлашнинг қайси усулидан фойдаланмасин доим эриган металл ваннаси бўлади. Эриган металнинг совиши, қотиши, унинг структурасининг ўзгаришига олиб келади. Пайвандлаш ваннаси ва асосий метал чегарасида термик таъсирланиш зонаси ҳосил бўлади. Бу зонада содир бўладиган ўзгаришлар пайвандланиш сифатига (метал қаттиқлиги, мустаҳкамлик чегараси, бикрлиги ва ҳакозо)кучли таъсир қилади. Шунинг учун ҳам пайвандланиш сифатини фақат ваннада эмас, ванна атроф ҳудудида содир бўладиган физик, химик ва механик ўзгаришларини ҳам ҳисобга олган ҳолда баҳолаш керак. Термик зонанинг чуқурлиги пайвандлаш турига ва таркибига, пайвандлаш материалининг химик таркибига боғлиқдир. Шу билан бирга дастлабки метал ҳароратига, атроф – муҳитнинг хароратига ҳам боғлиқдир.