7-Мавзу. Транспорт воситалари деталларни пайвандлаш ва эритиб қоплаш йўли билан тиклашнинг моҳияти ва ундаги жараёнлар Режа

2.Деталларни пайвандлаш технологияси.
Газ билан пайвандланганда термик таъсир зонаси 25-30мм, электропайвандлашда 2-6 мм бўлади. Пайвандлаш жараёнида ҳосил бўладиган ички кучланишлар деталнинг деформациялинишига, баъзи пайтларда эса ҳаттоки ёриқ ҳосил бўлишига ҳам олиб келади. Бу салбий ҳодисаларнинг содир бўлмаслиги учун ҳар хил ишлов бериш технологик жараёнларини қўллаш керак. Бундай ишлов беришга 600-800^оСда детални юмшатиш, 400^ода 3 соат ушлаб туриш билан кейин нормаллаштириш, ҳавода совитиш, детални пайвандлаш олдидан 200-300^оСга қизитишлар киради.
Детални эритиб қоплашда қуйидаги шартлар амалга оширилиши керак: металл ортиқча қалинликда қопланмаслиги яъни механик ишлов беришга припуск минимал бўлиши керак, чунки қоплама қалинлиги кичик бўлса қолдиқ кучланишлар ва деформациялар кам бўлади.
Детални пайвандлаш жараёнида бир томонлама қиздирмаслик учун тескари йўналишда пайвандлаш ва тенглаштирувчи валиклар ёрдамида эритиб қоплаш ва пайвандлаш усулларини қўллаш керак.
Қолдиқ деформациянинг катталиги кўп жиҳатдан шунингдек детал конструкциясига, дефект характерига, электрод маркасига ва флюсга боцлиқдир.
Пайвандлаш жараёнида металл атроф муҳит таъсирида бўлади. Юқори темпратурали металл кислород ва азотларга тўйинади ва темир оксидлари ва ангидридлари ҳосил бўлади. Бу салбий ҳодисаларни йўқотиш ёки камайтириш учун эриган металнинг ваннаси, у совиб химик активлигини камайганига қадар махсус восита ва усуллардан фойдаланиб ҳимоя қилиниши керак.
Электр ёйида иссиқлик катодга қараганда анодда кучли бўлади(расм-7.1). Агарда детални қаттиқ қиздирмаслик керак бўлса уни катодга улаш керак (тескари полярли токда пайвандлаш керак).

7.1-Расм.Ўзгармас токда пайвандлаш ёйининг схемаси.
1-анод,2- ёйининг бош қисми,3- ёйинингўртаси,4- ёйининг қуйи қисми,

Ўртача ва камуглеродли пўлатларни пайвандлаш, эритиб қоплама ҳосил қилиш тартиби

Жадвал-7.1

Деталнинг қалинлиги,mm	Электрод диаметри, mm	Ток кучи, А
2 4 4 6 6 10	3 4 4 5 5 6	75 125 180 200 200 400

Деталларни пайвандлаш (эритиб қоплаш) технологик жараёни деталларни пайвандлашга тайёрлаш, пайвандлаш ва пайвандлашдан кейинги ишлов бериш операцияларидан иборатдир. Пайвандланиши керак бўлган юзалар ва детал юзаларидаги ёриқлар детал қалинлигига (жадвал-7.1) чок турига қараб тайёрланади. Пайвандлаш ҳудуди атрофи 15-20мм кенгликда тозаланиши керак.
Электр ёй пайвандлашда электрод симлар (св – 08, св – 08а, св – 08Г ва бошқалар) қўлланилади. Хусусан, рама ва бошқа пўлатдан тайёрланган деталларни пайвандлашда УОНИ – 13/45, УОНИ – 13/55, чўян ва рангли металлардан тайёрланган деталларни пайвандлашда 034-300, 034-350, 034-400 русумли электродлар ишлатилади.
Электр ёй пайвандлашда, унинг тартиби электроднинг маркаси, ток кучи, ўзгармас ток қўлланилганда, унинг қутблиги билан характерланади.