|
stavkalari dinamikasi (1994-2017 yy.)
Amal kilish muddati
|
%
|
Amal kilish muddati
|
%
|
Amal kilish muddati
|
%
|
28.06.2017 — …
|
14
|
|
|
|
|
01.01.2015 —
|
9
|
01.01.2002 — 15.07.2003
|
30
|
01.08.1996 —
|
48
|
27.06.2017
|
01.12.1996
|
|
|
|
|
|
|
01.01.2014 —
|
10
|
01.07.2000 — 31.12.2001
|
24
|
01.07.1996 —
|
60
|
31.12.2014
|
31.07.1996
|
01.01.2011 —
|
12
|
01.06.2000 — 30.06.2000
|
27,6
|
01.08.1995 —
|
84
|
31.12.2013
|
30.06.1996
|
15.07.2006 —
|
14
|
01.05.2000 — 31.05.2000
|
28,8
|
01.07.1995 —
|
120
|
31.12.2010
|
31.07.1995
|
21.12.2004 —
|
16
|
01.04.2000 — 30.04.2000
|
30
|
20.03.1995 —
|
300
|
14.07.2006
|
30.06.1995
|
05.07.2004 —
|
18
|
01.01.1998 — 31.03.2000
|
36
|
01.02.1995 —
|
250
|
20.12.2004
|
19.03.1995
|
10.09.2003 —
|
20
|
01.11.1997 — 31.12.1997
|
30
|
01.10.1994 —
|
225
|
04.07.2004
|
31.01.1995
|
16.07.2003 —
|
24
|
01.01.1997 — 31.10.1997
|
39,6
|
02.05.1994 —
|
150
|
09.09.2003
|
30.09.1994
|
Bugungi amaliyotda mamlakatimiz tijorat banklari tomonidan xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarga uzoq va qisqa muddatli kreditlarni jalb etishda moliyaviy
266
tahlilda o‘rganiladigan ko‘rsatkichlar tizimiga 5 tarkib guruh ko‘rsatkichlarni o‘rganilishini harakterlash lozim. Bu ko‘rsatkichlar quyidagilardan iborat:
-to‘lov layoqati va likvidlilik koeffitsentlari
-ish aktivligi koeffitsentlari
-moliyaviy leveraj koeffitsentlari
-rentabellik koeffitsentlari
-qarzni koplashni tavsiflovchi koeffitsentlar
-jadval
Tijorat banklari tomonidan xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarni kreditga layoqatligini baholashda hisob-kitob kilinadigan ko‘rsatkichlar
Koeffitsentlar
|
Ko‘rsatkichlar
|
Aniqlanishi
|
Belgilar izohi
|
guruhi
|
Moliyaviy holat ko‘rsatkichlari
|
Likvidlilik
|
Joriy likvidlik;
|
K=JA/KMM
|
JA-Joriy aktivlar
|
|
koeffitsentlari :
|
KMM-Qisqa
|
muddatli
|
|
majburiyatlar
|
|
|
Tezkor likvidlik.
|
K=LA/KMM
|
LA-Likvid aktivlar
|
Ish
|
aktivligini
|
Aktivlar
|
|
K=ST/A
|
ST-Sotishdan tushum
|
harakterlovchi:
|
aylanuvchanligi;
|
A-Aktivlarning o‘rtacha yillik
|
ko‘rsatkichlar:
|
|
qiymati
|
|
|
Asosiy
|
kapital
|
K=ST/AK
|
AK-Asosiy kapital
|
|
aylanuvchanligi;
|
|
Joriy
|
aktivlar
|
K=ST/JA
|
JA-Joriy aktivlar
|
|
aylanuvchanligi;
|
|
Debitorlik majburiyatlari
|
K=ST/DM
|
DM-Debitorlik majburyatlar
|
|
aylanuvchanligi;
|
|
TMZ aylanuvchanligi;
|
ST/TMZ
|
TMZ-Tovar moddiy zaxiralar
|
|
TM,Tovarlar
|
ST/TM,T
|
TM-tayyor mahsulot
|
|
aylanuvchanligi.
|
T-tovarlar
|
|
Moliyaviy
|
leverej
|
Majburiyatlarni
|
|
Maj/A
|
Maj-Majburiyatlar
|
koeffitsentlari:
|
aktivlarga nisbati;
|
|
Majburiyatlarni
|
o‘z
|
Maj/UK
|
UK-O‘z
|
kapitali
|
(o‘z
|
|
kapitaliga nisbati;
|
mablag‘lari manbasi )
|
|
|
Majburiyatlarni
|
|
Maj/AK
|
AK-Aksionerlik kapitali
|
|
aksionerlik
|
kapitaliga
|
|
nisbati;
|
|
|
Uzoq
|
muddatli
|
UMM/AK
|
UMM-
|
Uzoq
|
muddatli
|
|
majburiyatlarni
|
asosiy
|
majburiyatlar
|
|
|
kapitalga nisbati;
|
|
|
|
O‘z kapitalini aktivlarga
|
UK/A
|
|
|
nisbati.
|
|
Moliyaviy natijaviylik koeffitsentlari
|
Foyda
|
normasi
|
YAlpi foyda normasi;
|
K=YAF/ST
|
YAF-yalpi foyda
|
|
koeffitsentlari:
|
ST-sotishdan tushum
|
|
|
Sof operatsion
|
foyda
|
K=SOF/ST
|
SOF-sof operatsion foyda
|
|
normasi;
|
|
|
Sof foyda normasi.
|
K=SF/ST
|
SF-sof foyda
|
Rentabellik
|
Aktivlar rentabelligi.
|
K=SF, STKF/A
|
STKF-solik
|
to‘loviga
|
kadar
|
267
|
koeffitsentlari:
|
|
|
foyda
|
Aksiyaning
|
foyda
|
Oddiy
|
aksiyalar
|
K=D/Ak
|
D-oddiy
|
aksiyalarga
|
e’lon
|
me’yori:
|
|
daromadlik koeffitsenti;
|
kilingan divdend summasi
|
|
|
|
A-oddiy aksiyalarning soni
|
|
|
Aksiyaning
|
dividendlik
|
K=Db/Ab
|
Db-bitta
|
aksiyaga
|
e’lon
|
|
|
koeffitsenti.
|
|
ыilingan dividend
|
|
|
|
|
|
Ab-bitta
|
aksiyaning
|
bozor
|
|
|
|
|
bahosi
|
|
|
Qarzni
|
koplashni
|
Foiznig
|
koplanganlik
|
K=F/FT
|
FT-foiz to‘lovlari
|
|
tavsiflovchi
|
|
koeffitsenti;
|
|
F-hisobot davri foydasi
|
|
kщrsatkichlar:
|
Foiz
|
to‘lovlarining
|
K=F/T
|
T-To‘lovlar=foiz+lizing
|
|
koplanganlik
|
to‘lovlari+imtiyozli
|
aksiyaga
|
|
koeffitsenti.
|
|
dividendlar+boshqa to‘lovlar
|
Asosiy baholash ko‘rsatkichlarining amaldagi holati normativ kursaktchilar bilan taqqoslangan holda kredit resurslarini harakati yuzasidan qarorlar chikariladi. Uchinchi guruh ko‘rsatkichlar bo‘yicha odatda optimal va krtik normalar belgilanmasligi mumkin (korxonaning o‘ziga xos xususiyatlari, tarmoq xususiyatlari va boshqa aniq shartlarga muvofiq )
Mazkur ko‘rsatkichlar natijalariga qarab agar talab qilinsa, reyting ballarini ham hisoblab chiqish mumkin.
-jadval Xo‘jalik sub’ektning kreditga layoqatligini baholashda o‘rganilishi
lozim bo‘lgan miqdoriy ko‘rsatkichlar
Ko‘rsatkichlar
|
Aniqlanishi
|
Belgilar izohi
|
1.Mustaqillik koeffitsenti
|
O‘MM/BJ
|
O‘MM-Uz mablag‘lari manbasi
|
BJ-Balans jami
|
2.Aylanma aktivlarning jami
|
JA/A
|
JA-Joriy aktivlar
|
aktivlardagi salmog‘i
|
A-Aktivlar jami
|
3. O‘z oborot mablag‘lari bilan
|
O‘MM+UMKQ-
|
UMA–Uzoq muddatli aktivlar
|
ta’minlanganlik koeffitsenti
|
UMA/JA
|
UMKQ-uzoq muddatli kredit va qarzlar
|
4.
|
Joriy likvidlik koeffitsenti
|
JA/KMM
|
KMM-Qisqa muddatli majburiyatlar
|
|
|
PM+QMMQ/KMM
|
PM-Pul mablag‘lari
|
5.
|
Mutlaq likvidlik koeffitsienti
|
QMMQ-qisqa muddatli mol.qo‘yil.
|
6.
|
Aktivlarni rentabellik koeffitsenti
|
STQF/A
|
STQF -Solik to‘loviga kadar foyda
|
A-aktivlarning o‘rtacha yillik kiymmati
|
7.
|
Aktivlarning aylanuvchanlik
|
ST/A
|
ST-Mahsulot sotishdan sof tushum
|
koeffitsenti
|
Kredit siyosatida banking kredit resurslarining xjmi, bankning soxaga yo‘nalganligi, mijozlarning kredit zaruriyati, davlatning pul-monetar, kredit, soliq siyosatining o‘ziga xos jixatlaridan kelib chiqqan holda kredit resurslarini joylashtirish va ularni berish tartiblari bir biridan farq qiladi.
Bu borada tadbirkorlikni qo‘llab quvvatlash, dasturga kiritilgan loyixalar, kelishuvchlar bo‘yicha imtiyozli kreditlarni berish, imtiyozlarni joriy etish tartiblarida albatta kredit munosabatlariga kirishish imkoniyatlari tubdan farq qilishini kuzatish mumkin.
268
Do'stlaringiz bilan baham: |
