7 мавзу : Асосий саволлар

Сирт ҳодисалари термодинамикаси,Биринчи ва иккинчи тур фазавий ўтишлар.
7 мавзу :
Асосий саволлар:
7.1. Сирт ҳодисалари.Сирт таранглик кучи,сирт таранглик коэффициенти
7.2. Биринчи тур фазавий ўтишлар.
7.3. Иккинчи тур фазавий ўтишларЭренфест тенгламалари
7.4. Ландау ва Янг-Ли назариялари.
Мавзуга оид таянч тушунчалар ва иборалар.
Сирт ҳодисалари,сирт қатлами,сирт фаза,фазаларнинг ўзаро таъсир энергияси,сирт ўзгариши,бир копонентали икки фазали система,кимёвий потенциал,фазалар мувозанати,.Гиббснинг фазалар қоидаси,эркин энергия,Лаплас формуласи,Лаплас босими,Клайперон-Клаузиус тенгламаси,1-тур фазавий ўтишлар.
7.1 асосий савол:Сирт ҳодисалари, Сирт таранглик кучи, сирт таранглик коэффициенти
7.1. асосий савол бўйича дарснинг мақсади: Талабаларга сирт ҳодисалари ва сирт таранглик кучи ва коэффициенти,Клайперон-Клаузиус тенгламаларини ҳамда уларнинг мазмунини тушунтириш.
Талабалар учун идентив ўқув мақсадлари :
1 Сирт ҳодисалари,сирт таранглиги,сирт таранглик кучи ва коэффициенти ифодаларини ҳамда мазмунини тушунтираолади.
2. Биринчи тур фазавий ўтишлар,Клайперон-Клаузиус тенгламаси формулаларини ёзаолади,мазмунини тўлиқ таҳлил этади, формулаларни чиқазиш методларини ўзлаштирган ва тушунтиради.
7.1. асосий саволнинг баёни:
Сирт ҳодисалар термодинамикаси Гиббс томонидан ишлаб чиқилган. Гиббс сирт қатламини янги «сирт фаза» деб қабул қилади.
Ўтган параграфларда (мавзуларда) Фазалар мувозанатини ўрганишда сиртда мавжуд бўлган иккита факторни:
1) иккита фазанинг ўзаро таъсир энергиясини,
2) фазаларни чегараловчи сирт яқинида модданинг ҳолати модда ичидаги ҳолатидан фарқ қилишлигини ҳисобга олмадик.
Ҳисобга олинмаган бу иккала фактор таъсири, фазаларни чега­раловчи сиртнинг кўпайиши билан янада ошади. Шунинг учун чегаравий сиртни яна бир фаза деб ҳисоблаган ҳолда мувозанат шартларини чиқарамиз.
Агар сирт ўзгариши изотермик-изохорик жараён остида содир бўлса, у ҳолда сиртни ўзгартиришдаги иш эркин энергиянинг камайиши ҳисобига бажарилади,
дан
келиб чиқади. Бу ерда бирлик сиртга тўғри келган эркин энергия бўлиб, сирт таранглиги дейилади. Сиртдаги эркин энергия ,бу ерда — чегаравий сиртнинг юзаси.
Агар сирт фазасини ҳисобга олган ҳолда, бир компонентли икки фазали (сув-буғ) системаси учун мувозанат шартини ёзсак, у ҳолда қуйидаги ифодани оламиз:
, аммо
Мувозанат ҳолатда эркин энергия минимум бўлишидан , изотермик жараёнда

бўлади. Система берк бўлганлиги учун ; бўлади, натижада

- чегаравий сиртнинг эгрилигини аниқлайди. Агар чегара­вий сирт сфера кўринишида бўлса, у ҳолда

Агар сирт ихтиёрий бўлса,

Бу ерда - чегаравий сиртнинг асосий эгрилик радиуслари.Бу формулалар Лаплас формуласи, - Лаплас босими дейилади.