7- мавзу. Миллий кураш турлари техникаси ва усулларини ўргатиш. Режа: Усуллар ва уларни ишлатиб рақибни ташлаш

3.Орқадан ошириб ташлашнинг асосий кўриниши.
Полвонлар ўнг ҳужумкор ҳолатда туриб ушлашади.
Рақибни олдинга-юқорига силкиб тортиб, ўнг қўл билан баландга ўнга 
суриб, рақибни ўнга энгашишга мажбур қкилинади ва у қайта тикланиш 
учун қилган ҳаракати пайтида ўнг қўлни рақиб қўлтиғи осидан ўтказиб бир 
вақт ичида уча билан кириб, чап оёқни ҳам йиғиб олиб, тиззалар букилган 
ҳолатда рақибни орқага чиқариб, қўллар билан олдинга-баландга тортишни 
давом эттириб, тиззаларни тўғрилаш ҳисобига рақибни кўтариб, ниҳоятда 
катта тезликда олдин энгашиб рақибни чалқонча қилиб ошириб ташлайди.
Енг муҳими букилган тиззани ёзиш ҳисобига рақибни уча билан туртиб
юборишдир. Раақиб орқадан ошиб йиқилиш пайтида ўнг қўл бўшатилиб, 
унинг ўнг қўлидан икки қўллаб ушлаб оғирлигини товонга ўткзади ва 
рақибнинг қўлидан ушлаб тик туриб қолади.
УЧАДАН ОШИРИБ ТАШЛАШ
Полвонлар ўнг ёки чап ҳужумкор туришда. Ҳужумчи рақиб желагининг 
чап қўли билан ўнг тирсаги ёнидан ёқасининг энса қисмидан ушлаб турган 
ҳолатда рақиб қўлни элкадан ошириб белбоғдан ушламоқчи ёки шунга
ўхшаш ҳаракатлар билан ҳужумга ўтмоқчи бўлганда, рақибни қисқа-қисқа 
олдинга силкитиб, тикланмоқчи бўлганда қўллар билан олдинга-баландга 
силкиб, ўнг оёғи учини рақиб оёқлари орасига қўйиб, орқага бурилиб 
тиззадан оёғини букиб, иккинчи оёқни ёнига олиб келиб, чап қўл билан 
олдинга чапга қаратиб, ўнг қўл билан бўйнидан қучоқлаб олиб, тиззаларни 
тўғрилаш ҳисобига уча билан туртилади ва ошириб ташланади.
Рақибни элкасига йиқилиши учун чап қўли билан тортишни давом 
эттириб ўнг элка билан эрга суриб, қисиб икки курагини теккизилади.
ИККИ ЕНГ УЧИДАН УШЛАБ ТАШАЛАШ
Полвонлар юзма-юз турганда ҳужумчи рақибнинг икки энги тагидан 
ушлаб, уни ўнга, чапга ва пасга силкийди, натижада рақибнинг гавда 
оғирлиги оёқ учларига кўчади, шу пайт ўзининг ўнг оёғини рақиб оёқлари 
орасига панжаларини чапга буриб қўйилиб, оёқни буриш ҳисобига тезликда 
учани киритиб рақибни зарп билан орқага тортиб, қисиб олиб, эшгашиб 
юбориш ҳисобига тезликда учани киритиб рақибни зарп билан орқага тортиб, 
қисиб олиб, энгашиб юбориш ҳисобига орқадан ошириб юборпилади ва 
рақиб йиқилиб кетаётганда, ўз оғирлигини орқага-товонга ўтказиб, гавдани 
тиклаб, рақиб энгларини қўйиб юбормасдан уни икки курагига йиқилишни 
та`минлайди ва ушлаб қолиб химояланади.
Бу амалдан ҳимояланиш: Ҳужумчи орқасига тортганда ўзини ёнга олиб, 
оёқларни тиззадан букиб, ўтириб қолиш. Рақиб учасига суяниб, орқадан 
туриб оёёқ билан чалиб қолиш ва ҳ.к. қарши ҳужум: Орқага қайтариб тиззага 

---

6
ўтирғизиб қайтариб ташлаш.
УЧАДАН ОШИРИБ ТАШЛАШ
Полвонлар ўнг ҳужум тик туриш ҳолатида, чап қўл билан тирсак 
тагидан, ўнг қўл билан ёқадан ёки унинг энса қисмидан ушлаб, рақибни 
олдинга- чапга баландга силкиб, чап оёғи усига ўтказиб, орқага қайтиб, 
тикланиш ҳаракати пайтида чап қўл билан олдинга баландга силкиб тортиб, 
ўнг қўлни элкадан ошириб, рақибнинг ўнг элкасини қўлтиққа қисиб, ўнг оёқ 
билан ёнбош уриб, шу пай тоёқни кўпроқ ўтказиб, уча билан чуқурроқ 
кириб борилди. 
Рақиб қўлини кўкракка қисиб олиб чап қўл билан ва гавдани 
айлантириш ҳисобига чапга бураб ташланади. Йиқилиб кетса туриб ҳам 
ҳужумчи чапга айланма ҳаракатни давом эттиради ва рақибни элкасига 
ташлайди.
Рақибни орқадан ошириб ташлаш усулини бажаришга тайёрлашда
рақибни олдинга силкиб букиб қўйиш, орқага ён томонга силкиш, олдинга 
энгашиш, айлантириб силкиш билан вазият яратилади.
Орқадан ошириш усулларидан ҳимояланиш тартиби: Орқага кетиш, 
рақибнинг энгашиб қолиш, оёқларни букиб, гавдани тўғрилаб олиш, пой 
билан ичидан ёи сон билан ташқаридан чалиб қолиш.
АМАЛ ИШЛАТИШ
Ҳужумчи белидан қучоқлаб олиб орқага ташлаш, рақибдан олдин 
ҳаракат қилиб олдига ўтиб учадан ошириб ташлаш, «Ўроқ» ёки белдан 
ушлаб қолиб айлантириш усулларини қўллаш орқали.
ҚОҚМА БЕРИБ ТАШЛАШ
қоқма шундай ташлашки, унда ҳужум қилувчи рақиб оёғига қадам 
ташлаш пайтида таянч нуқтасидан чиқариб, оёғининг панжа қисми билан 
уриб, у ёки бу томонга силкиб, бураб ташлайди ва йиқилиш пайтида қўллар 
билан бураб элкасига йиқитишга ҳаракат қилади.
Оёқнинг қайси томонидан қоқма берилишига қараб, қоқмалар олдиндан, 
ёндан, ичкаридан, орқадан бўлиши мумкин ва шундай номланади.
ОЛДИН ҚОҚМА ТЕПИИШ
Полвонлар доимгидай ўнг ёки чап тик туриш ҳолатида бўладилар. Хозир 
биз ўнг ҳужум тик туриши ҳолатида қоқма амалини бажаришни кўриб 
чиқамиз.
Ўнг тик ҳужум ҳолатида ўнг оёқ билан олдинга-ўнга қадам ташланади, 
панжалар ичкарига қараб бурилади, тиззадан букилган оёқни рақиб пойининг 
ташқи томонидан чап оёғи ёнига қўйилади. Ҳужумчи чапга бурилиш ва 
орқага эгилиб оғирлик марказини ўзининг ўнг оғи усига ўтказади. Чап қўл
билан олдинга пасга ўзининг чап биқини томон силкиб тортади, ўнг қўл 
билан эса ўнга баландга олдинга тортиб, рақиб, олдинга ўнга эгилишга
мажбур этади. 
қачонки рақиб ўз оғирлик марказини ўнг оёғига ўтказар экан, ана шу 
пайт чап оёқ билан рақибнинг ўнг оёғи олдидан қоқма урилади. қоқма уриш 
билан силкиб тортиш, бутун гавда оғирлиги билан олдинга чап томонга
буриб тортиш давом эттирилиб ташлаб юборилади, аммо чап қўлини қўйиб 

---

7
юбормасдан ушлаб элкасига тушишини та`минлайди.
ЁНДАН ҚОҚМА УРИШ
Полвонлар ўнгақай ушлашган ҳолатда ўнг оёқнинг пойини ичкарига 
буриб, тана оғирлигини унинг усига ўтказилади. Икки қўллаб рақибни 
олдинга чапга баландга тортиб рақиб чап томонга энгашиб, оғирлигини чап 
оёғи усига ўтказади , шу пайт ўнг оёғининг товони эрдан узилади. 
Шу пайт чап оёқ учи билан рақибнинг ўнг оёғи пойига ёндан қоқма 
урилиб. Ҳужум қилувчи чап оёғини тиззадан букиш ҳисобига рақибнинг ўнг 
оёғини ўнгга-баландга, чап қўл билан рақибни олдинга ўнгга пасга 
силкийди, ўнг қўл билан рақибни олдинга ўнга пасга силкийди, ўнг қўл 
билан эса ўнгга баландга бир вақтда бош ва элкани буриб, гавдани орқага 
эгиб қўл билан силкиш янада кучайтирилади.
Шу пайт рақиб олдинга ўнгга эгилиб, ҳавода айланиб йиқила бошлайди. 
Рақиб роса эрдан узилиб йиқила бошлаши билан ҳужумчи чап оёғини чапга
орқага ташлаб, тиззадан букиб тик туриб қолишга ҳаракат қилади. 
Бу кураш усулини юқорида қайд қилинган тарзда рақиб орқага 
тисарилиб юрган вақтда ёки ён томон қадам ташлаб юрган пайтларда ҳам 
бажарилади.
Кураш пайтида рақиб ҳужум қилувчи ёки билан туриб олганда, ичкари 
томондан қоқма бериб юзига ташлаш усули ҳам полвонлар орасида кўп 
қўлланилади ваш у билан рақибни бошқа амалларни қўллашга тайёрлашда 
фойдаланилади. 
қоқмадан ҳимояланиш усуллари: Оёқларни тиззадан букиш, кураш 
пайтида қисқа ва тез қадам босиш, рақибю қоқма қилаётган томонга силкиб 
юбориш ва ҳ.к.
қарши усул ишлатиш ё`ллари: қоқма урмоқчи бўлган оёқни тиззадан 
букиб, рақиб оёғини ўтказиб юбориб, сиртидан қоқиш, тезликда оғирликни 
шу оёққа ўтказиб, ўзи орқадан чалиш ва ҳ.к.
Учадан ошириб ташлаш. Бу шундай усулки, ҳужумчи рақибни оёқ ёки 
учага миндириб ташлайди. Рақибни қайси ё`налишга қаратиб ёки қайси 
томонидан учул ишлатишга қараб, учадан ошириш олдиндан, ёндан ва 
ичкаридан ташлаш деб аталади.
Бу кураш усулини жуда кўп ва хилма-хил тури шва ушлаш орқали 
бажариш мумкин. 
Мавзу юзасидан саволлар:
1. Усуллар ва уларни ишлатиб рақибни ташлашни тушунтиринг?
2. Ҳужум усуллари қандай ҳолатда ишлатилади?
3. Рақибни орқадан ташлаш усулини кўрсатинг?
4. Рақибни чалиб ташлаш усулларидан бирини кўрсатинг?
5. Икки ёнбош амали қандай баҳоланади?
6. Қоқма бериб ташлаш усули қандай амалга оширилади?

---

8