62 Dosya: İstanbul’un Cumhuriyet Dönemi Modern Mimarlık Mirası

Sonsöz Olarak
Koruma, toplumların bir yeri/yapıyı miras ola-
rak kabul etmeleri ile pekişecek bir eylemdir. 
mimar•ist 2018/2
67
DOSYA
İST
ANBUL
’UN CUMHURİYET DÖNEMİ MODERN MİMARLIK MİRASI
Resim 3. Sedad Hakkı 
Eldem, Emin Onat tasarımı 
İstanbul Üniversitesi Fen-
Edebiyat Fakültesi, 1942-
1947 (Kaynak: SALT Arşiv, 
Rahmi Koç Arşivi).

---

Kullanıcı tarafından desteklenmeyen bir koru-
ma eyleminin başarılı sonuç vermeyeceği açıktır. 
Ancak daha önce de belirtildiği gibi, Cumhuri-
yet dönemine tarihlenen yapıların korunmaları 
için kamuoyunun desteği henüz zayıftır.
Maas’ın (2013) bilim müzelerinde teşhir 
edilen modern dönem objelerinden bahsettiği 
yayınından şu alıntı, adeta mimari miras deyince 
aklına önce görkemli klasik Osmanlı anıtlarını 
getiren çoğunluğun modern mimarlık ürünle-
riyle ilgili algısını anlatmakta: “... yakın geçmi-
şin mirasıyla baş etmek sorunlu bir iştir, çünkü 
modern ... eserlerin çoğunlukla estetik ve artis-
tik özellikleri daha azdır ve etkileyici değildir-
ler.” Kuşkusuz yıpranmış, özensiz kullanımlarla 
değişime uğramış yapıların değerlerini takdir 
etmek toplumun her kesiminin algısı söz konu-
su olduğunda kolay bir iş değildir. Tasarımı, 
yeniliği ve modern üslubu takdir etmeyi gerek-
tirir. Bu ise, ancak bu yapıların yapım hikâyeleri-
ni öğrenmek, yapımlarının arka planındaki 
sıkıntıları, mimarın çabası ve emeğini, dönemin 
gerekliliklerini anlamakla mümkün olur.
Yakın geçmişe tarihlenen bu mirasın tanıtıl-
ması, hakkında farkındalık yaratılması önemli-
dir. Bunun için farklı araçlar kullanılabilir. Tanı-
tım konusunda etkili yollardan biri korunması 
gerekli yapıların ziyaretinin sağlanmasıdır. Top-
lumla iyi tasarımı buluşturan ve Avrupa ülkele-
rinde yaygın olarak kullanılan etkinliklerden biri 
‘açık mimarlık günleri’dir.
8
Buna benzer bir 
ziyaret programı yapıların benimsetilmesi için 
iyi bir araç olabilir. Bu, seçilecek belli bir mima-
rın bugün miras kapsamında değerlendirilen 
eserlerini içeren bir rotanın belirlenmesi ve ziya-
rete açılması şeklinde de olabilir.
Kültürel mirasın diğer alanları gibi Cumhu-
riyet dönemi mirası da ancak paylaşılarak benim-
senmesi ve takdir edilmesi durumunda koruna-
cak, gelecek nesillere aktarılacaktır. 
Burcu Selcen Coşkun, Dr. Öğr. Üyesi, MSGSÜ Mimarlık Bölümü, 
[e-mail]
Notlar
1. Çalışmayı takiben 2005 yılında ICOMOS’un XX. yüzyıl 
mimarlığı ve korunması üzerine çalışmalar yapan bilimsel 
komitesi örgütlenmiştir (Baturoğlu Yöney, 2014).
2. Açılımı “Afet Riski Atındaki Alanların Dönüştürülmesi 
Hakkında Kanun” olan yasa 16.05.2012’de kabul edilmiş-
tir. Detay için bkz. http://www.resmigazete.gov.tr/eski-
ler/2012/05/20120531-1.htm 
3. Kaybettiğimiz Taksim AKM binası için bu bağlamda bir 
inceleme ve yorum için bkz. Akcan, 2013.
4. Altan Ergut, Yada Akpınar ve Akay (2015: 560) ise ince-
lemelerinde İstanbul’daki modern yapılı çevrenin oluşumu-
nu Henri Prost tarafından tasarlanan kamusal alanlardan 
biri olan “Taksim 2 No’lu Park”ın açılışı (Taksim Gezisi / 
İnönü Gezisi) ile başlatırlar. Gezi’nin bir köşesine 1938 
yılında bugün ayakta olmayan Rüknettin Güney’in tasarla-
dığı Taksim Gazinosu inşa edilmiştir.
5. Docomomo Uluslararası, çalışma alanını 1920-1975 yıl-
larında üretilmiş yapılar ve yapılı çevreler olarak belirlemiştir 
(Baturayoğlu Yöney, 2014).
68 
mimar•ist 2018/2