62 Dosya: İstanbul’un Cumhuriyet Dönemi Modern Mimarlık Mirası

KİTAPLAR
MİMARLIK VAKFI
KİTABEVİNDE
www.mivkitabevi.com

---

EDİTÖRDEN
mimar•ist 2018/2
1
dör t aylık mimarlık kültürü dergisi
Mayıs 2018 • Yıl: 18 • Sayı: 62 Yayın Türü: Yerel, süreli
Yayınlayan
TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi
Sahibi
TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi adına
Esin Köymen
Genel Yayın Yönetmeni
Deniz İncedayı
Yazı İşleri Sorumlusu
Metin Karadağ
Yayın Kurulu
Zafer Akay, Zafer Akdemir, Ayşen Ciravoğlu, Zeynep Eres, 
T. Gül Köksal, Kubilay Önal, Betül Şengezer, 
H. Bülend Tuna, Mücella Yapıcı
Danışma Kurulu
Zeynep Ahunbay, Behiç Ak, Nur Akın, Ali Artun,
Acar Avunduk, Afife Batur, Cengiz Bektaş, İhsan Bilgin, 
Çelen Birkan, Hasan Çakır (Almanya), B. Selcen Coşkun, 
Nur Esin, Nuran Zeren Gülersoy, Zeynep Günay, 
Ersen Gürsel, Yücel Gürsel, Figen Kafesçioğlu, 
Ruşen Keleş, Esin Köymen, Doğan Kuban, 
Mehmet Küçükdoğu, Eyüp Muhcu, Derya Oktay, 
Sabri Orcan, Deniz Erinsel Önder, Gülşen Özaydın, 
Hasan Cevat Özdil, Aslı Erim Özdoğan, Mehmet Özdoğan, 
Yıldız Sey, Afşar Timuçin, Rüksan Tuna, Hülya Turgut, 
Yıldız Uysal, Zekiye Yenen, Emre Zeytinoğlu
Tarandığı İndeks
DAAI - Design and Applied Arts Index
Yayın Yönetim Yazışma Adresi
Kemankeş Cad. No.31 Karaköy, Beyoğlu 34425 İstanbul
Tel: [phone] Faks: (212) 251 94 14
e-posta: [e-mail]
www.mimarist.org/yayinlar/mimarist
Mali Koordinasyon
Can Taşkıran
Grafik Tasarım
Zehra Şenoğuz
Grafik Uygulama
Ebru Laçin
Baskı-Cilt
Mutlu Basım Yayın - Bahri Mutlu
Topkapı / İstanbul
Tel: [phone]
Baskı Tarihi
Temmuz 2018
Dağıtım
Zip Dağıtım
Ofset Hazırlık, Reklam ve Yapım Organizasyon
Mimarlık Vakfı İktisadi İşletmesi
Kemankeş Cad. No. 31 Karaköy, Beyoğlu 34425 İstanbul
Tel: [phone] pbx Faks: (212) 244 86 88
Fiyatı: 7.50 TL 
Yıllık abone ücreti: 26.00 TL
Öğrencilere % 50 indirim uygulanır.
Mimar.ist
dergisi Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi üyelerine 
ücretsiz olarak gönderilir. Yazılarda ileri sürülen görüşlerin sorumluluğu 
yazarlarına aittir. Dergi adı belirtilmek koşuluyla alıntı yapılabilir.
D
ünya Çevre Günü ve Düşündürdükleri
H
er yıl olduğu gibi, dergimizin haziran sayısında öncelikli başlığımız Dünya 
Çevre Günü. 1974’te başlangıcından bu yana, bu özel gün küresel ölçekte çevre 
ve toplum sağlığı konularında farkındalıkların geliştirilmesi açısından önem 
taşıyor. 2018 yılı için Birleşmiş Milletler anlamlı bir başlıkla gündemde: “Plastik 
Kirliliğini Yenelim!”
P
lastik kirliliği günümüzde çevreyi giderek büyüyen tehditlerle karşı karşıya 
bırakıyor. Çılgınca tükettiğimiz plastiklerin büyük çoğunluğu özel çöplere veya 
geri dönüşüm merkezlerine değil, okyanuslara, denizlere karışarak, kıyıları ve 
canlı yaşamını tehdit ediyor. Bu yıl Dünya Çevre Gününe ev sahipliğini yapan 
Hindistan’daki etkinliklerle plastik esaslı çevre kirliliği konusunda gündelik 
yaşamlarımızdan başlayarak ne tür çalışmalar, kampanyalar ve örgütlenmeler 
yapabileceğimiz konuları tartışmaya açıldı. Büyük çerçeveye baktığımızda 
kuşkusuz birbiriyle ilişkili olarak plastik kirliliği, çevre ve halk sağlığı, yerkürede 
canlı yaşamı, doğal kaynakların tüketimi, kamu yararı vb gibi alanlarda 
sorunların nasıl azaltılabileceği sorusu tartışmaların odağına yerleşiyor. 
Plastiğin çok yönlü yararlı kullanımları olmasına karşın, gündelik 
hayatlarımızda aşırı miktarda tükettiğimiz, kullanıp attığımız plastik miktarı, 
çevrenin tahribinde önemli bir role sahip.
R
akamlara göz atarsak, dünyada her dakikada 1 milyon plastik şişe satılıyor, her 
yıl 5 trilyon plastik torba kullanılıyor. Toplamda, kullanılan plastiğin yaklaşık 
%50’si kişisel kullanımlara ait. Her yıl 13 milyon ton plastik okyanuslara sızıyor, 
mercan kayalıklarına ulaşıyor ve deniz yaşamını ciddi biçimde tehdit ediyor. 
Ayrıca plastik, su kaynakları üzerinden bedenlerimize de giriyor. Verilen zararlar 
bugün bilimsel araştırmaların konusu, çünkü plastik birçok toksin kimyasalı da 
bünyesinde barındırıyor ve bunun ötesinde farklı diğer toksinleri, metalleri ve 
zehirli tarım ilaçlarını toplama konusunda da mıknatıs özelliği gösteriyor. Dünya 
Çevre Gününde alarm veren tablo, bu konudaki mücadelenin sanıldığından çok 
daha büyük önem taşıdığını vurguluyor.
“D
önüştüremiyorsan kullanmayı reddet” sloganı da bu bağlamda yapılan diğer 
önemli bir katkı. Uzmanlar kolaylıkla yapabileceğimiz birçok şey olduğundan söz 
ediyorlar: Plastik içme çubuklarından, çay-kahve bardaklarından vazgeçmeyi, çöp 
toplamada duyarlılığı artırmayı, kumaş torbaları kullanmayı, kıyılardaki plastik 
atıkları toplamayı öneriyorlar. En önemlisi de belki iletişim olanaklarını 
kullanarak bu konudaki duyarlılıkları tekrar tekrar vurgulamak ve çevre tehditleri 
konusunda bilgileri sürekli güncellemek.
1
K
uşkusuz Dünya Çevre Gününün vurguları sadece fiziksel tahribatla sınırlı değil, 
olmamalı. Çevreye bütünlüklü ve geniş çerçeveden baktığımızda, mimarlık-
planlama alanlarından başlayarak farklı mesleki sorumlulukları yeniden düşünmek 
zorundayız. Bugün mimarlıkta uygulanan indirgemeci politikalar, yanlış yasal 
düzenlemeler, kamu yararının önceliğini kaybetmiş olması, insan, toplum, çevre 
hakları ihlalleri de büyük çevre resminin önemli parçaları.
B
u sayımızda, gündemde olan ilginç ve önemli konuların, düşüncelerin, 
değerlendirmelerin yanı sıra, ‘İstanbul’un Cumhuriyet Dönemi Modern Mimarlık 
Mirası’ başlıklı dosyamızda da günümüz mimarlığı, kenti ve toplumu açısından 
son derece kritik araştırma ve tartışmaları bulacaksınız. Koruma, yaşatma, 
toplumsal bellek vb gibi konularda meslek alanımız için önemli irdelemeleri, 
değerli katkıları okuyacaksınız.
G
elecek sayımızda ise İstanbul’un “D-100 Karayolu” konusunu ele almayı 
planlıyoruz. Bildiğiniz gibi, 1980 sonrasında otoyoldan şehir içi karayoluna 
dönüşen E-5 karayolu, yeni devlet yolları sınıflaması içinde D-100 olarak 
tanımlanmış, özelikle 2010 sonrası toplu taşımanın bu hattı beslemesi ile 
birlikte yapılaşma ölçeği ve hızı şaşırtıcı bir şekilde artmıştır. Dosyamızda, bu 
sürece ve sorunlara yönelik irdelemelerle kentin bu önemli başlığını çok yönlü 
tartışmayı hedefliyoruz. Bu çerçevedeki önerileriniz, araştırmalarınız ve 
katkılarınız bizleri zenginleştirecektir.
Dergimiz için kıymetli vakitlerini ayıran, emek veren tüm yazarlarımıza, 
yorumlarıyla katılan Danışma Kurulu üyelerimize ve siz değerli okuyucularımıza 
Yayın Kurulumuz adına içten teşekkür ederim.
S
aygılarımla,
Deniz İncedayı
1. Kaynak: http://worldenvironmentday.global/en/news-category/beat-plastic-pollution

---

2 
mimar•ist 2018/2
4
ANMA
Arkadaşımız Sami / 
Ali Rüzgar
...........................................................................................................................4
Hamdi Hocamla, Gizler ve İzler / 
Nüshet Ak
.......................................................................................................5
Kadim Dostum Sümer Hoca’ya Saygıyla / 
Kevser Üstündağ
................................................................................8
9
KÜTÜPHANE
Mit ve Mimarlık / 
Hande Tulum
..........................................................................................................................9
11
GÖRÜŞ
Geleneksel Türk Evinde Düşey Yaşam / 
Ferhan Yürekli
.....................................................................................11
14
PROJE - PROFİL
Şevki Pekin: “Klasik Bir Mimarım, Tek Bildiğim Modern ve Yenilik” / 
Söyleşi: Zafer Akay
................................14
21
ELEŞTİRİ - KURAM
Yitik Anlamın Peşinde: Peter Zumthor Mimarlığı / 
Haluk Uluşan
......................................................................21
28
EKOLOJİ
Kent-Doğa Arakesitinde Sıkıştırılmış Toprak Bir Duvar: “Komün-Aksiyon Duvarlar” / 
Fulya Özsel Akipek
.........28
Toprak Yapı Üretiminin Yönetmelikler Kapsamında İrdelenmesi / 
Dilek Ekşi Akbulut - Z. Gülşah Koç
.................34
Mimar.ist Mayıs 2018/2
ISSN 1302-8219

---

mimar•ist 2018/2
3