6-sinf geografiya

NATO ning Bugungi vaqtgacha bo’lgan bosh kotiblari

	Bosh kotib ismi familiyasi	Fuqoroligi	Muddati
1	Xastings Lionel Ismaј	Birlashgan Qirollik	4 aprel 1952 — 16 may 1957
2	Pol Xenri Spak	Belgiya	16 may1957 — 21 aprel 1961
3.	Dirk Shtiker	Niderlandiya	21 aprel 1961 — 1 avgust 1964
4.	Manlio Brosio	Italiya	1 avgust 1964 — 1 oktyabr 1971
5.	Јosef Luns	Niderlandiya	1 oktyabr 1971 — 25 iyun 1984
6.	Peter Karington	Birlashgan Qirollik	25 iyun 1984 — 1 iyul 1988
7.	Manfred Vorner	Germaniya	1 iyul 1988 — 13 avgust 1994
8.	Serxio Balansino	Italiya	13 avgust 1994 — 17 oktyabr 1994
9.	Vili Klaes	Belgiya	17 oktyabr 1994 — 20 oktyabr 1995
10.	Serxio Balansino	Italiya	20 oktyabr 1995 — 5 dekabr 1995
11.	Xavier Solana	Ispaniya	5 dekabr 1995 — 6 oktyabr 1999
12.	Jorj Robertson	Birlashgan Qirollik	6 oktyabr 1999 — 17 dekabr 2003
13.	Alesandro Minuto Riso	Italiya	17 dekabr 2003 — 1 yanvar 2004
14.	Јap de Xop Shefer	Niderlandiya	1 yanvar, 2004 — 31 iyul 2009
15.	Anders Fog Rasmusen	Daniya	1 avgust 2009 — 1 oktyabr 2014
16.	Yens Stoltenberg	Norvegiya	1 oktyabr 2014 – hozirgi vaqtgacha.

ShHT
Shanxay hamkorlik tashkiloti(ShHT) — mintaqaviy xavfsizlik va iqtisodiy hamkorlik tashkiloti. Xitoyning Shanxay shaxrida 6 mamlakat — Qozog’iston, Xitoy, Qirg’iziston, Rossiya, Tojikiston va O’zbekiston davlat rahbarlari uchrashuvida tuzilgan (2001 y. 15 iyun). ShHTning vujudga kelish tarixi „Shanxay beshligi“ deb atalgan uyushma faoliyati bilan bog’liqdir. Dastlab Qozog’iston, Xitoy, Qirg’iziston, Rossiya, Tojikiston davlatlari raqbarlari („Shanxay beshligi“) uchrashuvi bo’lib o’tgan. Unda chegaradosh mamlakatlar urtasidagi ishonchni mustahkamlash (1996 y.) va qo’shma chegarada qurolli kuchlar va qurolyarog’larni qisqartirish (1997) to’g’risida 2 ta bitim imzolangan edi. 1998 yildan „beshlik“ mamlakatlarining o’zaro hamkorligi sobiq Sovet Ittifoqi — Xitoy chegarasi bo’ylab harbiysiyosiy vaziyatni barqarorlashtirish masalalaridan mintaqaviy xavfsizlik va ko’p tomonlama iqtisodiy hamkorlikni ta`minlash choralariga o’tishga qaratildi. ShHTning Dushanbe (2000) sammitida O’zbekiston Respublikasi birinchi marta kuzatuvchi sifatida qatnashdi. Ana shu sammitda „beshlik“ negizida ko’p tarmoqli tashkilot tuzish to’g’risida taklif ilgari surildi. ShHT ta`sischilaridan biri sifatida ishtirok etish haqidagi qarorni O’zbekiston o’z milliy manfaatlaridan kelib chiqib, Markaziy Osiyo mintaqasidagi harbiy-siyosiy vaziyatni hisobga olgan holda qabul qildi. Shanxay sammitida (2001 y. iyun) yangi tashkilotning maqsad va prinsiplarini e`lon qilgan Deklaratsiya, shuningdek, Terrorizm, ayirmachilik va ekstremizmga qarshi kurash to’g’risidagi konvensiya qabul qilindi. Tashkilotning SanktPeterburgda bo’lgan 2-sammitida (2002 y. iyun) ustav hujjati — ShHT Xartiyasiga imzo chekildi. ShHT ning oliy organi Davlat boshliqlari kengashidir. Tashkilot strukturasi Hukumat boshliqlari (bosh vazirlar) kengashi, Tashki ishlar vazirlari kengashi, Tarmoq vazirliklari va idoralari rahbarlari kengashi, Milliy muvofiqlashtiruvchilar kengashi va doimiy ishlovchi Kotibiyat (Pekin shahrida joylashgan) hamda Mintaqaviy aksilterror tuzilmasi (MATT: Toshkent shahrida joylashgan)dan iborat. Mintakaviy aksilterror tuzilmasi 2004 y. 1 yanv.dan faoliyat ko’rsatadi. Mazkur tuzilma zimmasiga axborot almashish, chegara va bojxona qo’mitalarining, maxsus xizmatlarning hamkorligini muvofiqlashtirish, shu orkali terrorchilikning oldini olish vazifasi yuklangan. Shu maqsadda tuzilma tarkibida kengash va ijroqo’m faoliyati yo’lga qo’yilgan. Kengashga 6 davlat maxsus xizmatlari rahbarlarining vakillari kiritilgan. Ijroqo’mda esa o’zaro tasdiqlangan lavozim o’rinlariga muvofiq SHHTga a`zo davlatlardan vakillar ishlaydi. SHHTga a`zo davlatlar rahbarlari kengashining 2004 yil 17 iyunda Toshkentda bo’lgan majlisida Tashkilotning shakllanish davri yakunlanganligi qayd etildi. Majlis yakunlari bo’yicha Toshkent deklaratsiyasi, ShHTning vakolatlari va immunitetlari to’g’risidagi konvensiya, Narkotik vositalar va psixotrop moddalarning noqonuniy aylanishiga qarshi kurashda hamkorlik to’g'risidagi bitim, tashkilot va uning organlari faoliyatiga doir hujjatlar imzolandi. O’zbekiston Respublikasining Tashkilotga a`zo davlatlar Xavfsizlik kengashlari kotiblarining tegishli milliy mahkamalarning yangi taxdid va xurujlarga qarshi turishdagi hamkorligini mustahkamlash maqsadiga qaratilgan doimiy uchrashuvlarini o’tkazib turish haqidagi tashabbusi qo’llab-quvvatlandi. ShHT a`zo mamlakatlarni xavfsizlik orqali hamkorlik sari boshlaydigan tashkilotdir. Shanhay hamkorlik tashkilotiga a`zo davlatlar — Qozog`iston, Qirg`iziston, Rossiya, Tojikiston, O`zbekiston, Xitoy.
Tashkilot faoliyati 1996 yilda Rossiya va Xitoy davlatlari o’rtasidagi ikki tomonlama hamkorlikdan boshlangan. Shu yili ShHT a'zoligiga Tojikiston, Qirgiziston, Qozog’iston va 2001 yilda O’zbekiston kelib qo’shilgan.
ShHT ning boshqa Sobiq SSSR hududi joylashgan regional tashkilotlardan farqi ushbu tashkilotga MDH davlatlaridan tashqari unga Xitoy ham qo’shilgan.
Shanxay hamkorlik tashkilotining kuzatuvchi davlatlari safiga Hindiston, Eron, Mog’uliston va Pokiston kiradi.