6-sinf geografiya

Javob :bug’lanuvchanlik 200 mm ekan
2-savolni javobi
“Zarafshon vodiysining o’simlik va hayvonot dunyosi” jadvalini to’ldiring.

№	O’simlik olami	Hayvonot dunyosi
1	Shuvoq,Oq vaQora Saksavul	Yumronqoziq Kaltekesak
2	Juzg’un,Cherkez,Quyonsuyak	Falanga,Qoraqurt
3	Selin,Iloq,Yantoq
4	Sarsaan,Yetmak,rang
5	Qo’ng’irbosh,Chuchmoma,loladan
6	Boychechak,Oq kavrak gulhayri
7	Namatak Do’lana
8	Tol,Lox,Jirg’ana

3-savolni javobi
SHimoliy Amerika materigiga tegishli bo’lgan relyef shakllarini ajratib yozing.
Kordileriya, La-Plata, Bo’kantog’, Qoyali tog’lar, Kopetdog’, Appalasi, Hindukush , Kolorado, Yetimtog’, Safedko’h, Gviana, And, Buyuk tekisliklar, CHingiztog’.

№	Relyef nomi	Relyef turi
1	Kordilyera	Toglik
2	Qoyali tog’lari	Tog’lik
3	Kolarado	Tekislik
4	Buyuk tekisliklar	Tekislik

4-savolni javobi
6 kg Qo’ng’ir ko’mir qancha issiqlik beradi

Yoqilg’I turi	1kg yoqilg’i chiqadigan	yongandagi issiqlik	Issiqli koeffitsienti
	Joulda	kkal
Gaz	4.4 10^7	10.4	1.5
Neft	4.4 10^7	10.5	1.5
Toshko’mir	2.9 10^7	7	1
Qo’ng’ir ko’mir	1.3 10^7	3	0.43
Slanes	0.8 10^7	2.1	0.3
Torf	1.4 10^7	3.4	0.5
Quruq o’tin	1.0 10^7	2.5	0.4

Bu jadvaldan foydalanib 6 kg qo’ng’ir ko’mirni qancha issiqlik berishini topamiz

1. 
   1.3 10⁷ J* 6=7.810⁷ J
   
2. 
   3kkal*6=18kkal
   

Javob :6 kg Qo’nh’ir ko’mir yonganda 7.810⁷ J va 18kkal issiqlik energiyasi ajralib chiqadi

5-savolni javobi

Relyef- relyef yunoncha ko’tarilaman degan ma’noni bildiradi. Relyef deganda biz yer yuzasini notekisligini tushunamiz yer yuzusi relyefiga ko’ra ikki qismdan iborat.
Tekislik –yer yuzasini 60 % hududi tekislikdan iborat
Tog’lik - yer yuzasini 40 % hududi tog’likdan iborat
Rimlend- Amerikalik tadqiqotchi N.Spaykmen dunyoga hukmronlik qilishi mumkn deb rimlendni ko’rasatadi Rimlend tarkibiga G’arbiy va Markaziy Yevropa, Turkiya, Saudiya Arabistoni, Iroq, Pokiston, Hindiston, Uzoq Sharq va Xitoy kiradi.
14-variant
1.Qashqadaryo iqtisodiy geografik rayoni respublikamizdagi ishlab chiqarilayotgan gazni 88% beradi mamlakat aholisisini esa 9.3% qismi shu rayonda istiqomad qilsa iqtisodiy geografik rayonni gaz qazib olishdagi ixtisoslashganlik ko’rsatkichini aniqlang
2.Toshkentda soat 12⁰⁰ bo’lganda, g’arbiy uzunlikda joylashgan 15⁰, 30⁰, 45⁰ li nuqtalarda soat necha bo’ladi?
3. Respublikamizning “CHo’l mintaqasi” jadvalni to’ldiring.

№	Tuprog’i	O’simlik olami	Hayvonot dunyosi

4. 10 kg slanes qancha issiqlik beradi? Hisoblang.

5. Quyidagi geografik atamalarning lug’aviy ma’nosini yozing.

Energetika tizimi, mutloq balandlik.
14-variant savollariga javoblar
1-savolni javobi
Ixtisoslashganlik ko’rsatkichini aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalanamiz
K=M/A
K=ixtisoslashganlik koeffitsenti
M=Rayon maxsulotini respublikadagi salmog’i
A=Rayonni mamlakat aholisidagi ulushi
K=88/9.3
K=9.46%
K>1 bo’lsa rayon shu tarmoq bo’yicha ixtisoslashgan hisoblanadi
Javob:9.46%


2-savolni javobi
Bizga ma’lumki Toshkent shaxri 41⁰ shimoliy kenglik 69⁰ g’arbiy uzunlikda joylashgan. Demak 69⁰ g’arbiy uzunlikda joylashgan nuqtada soat 12⁰⁰ bo’lsa 15⁰ g’arbiy uzunlikdagi soat nechchi ekanligini topish uchun bir qununiyatni bilishimiz kerak bunga ko’ra 1 sutka 24 –soat deb qabul qilingan hamda yer shar shaklida deb olinib har qanday shar 360⁰ shunga ko’ra 360/24=15⁰ bundan kelib chiqadiki quyosh 1 soatda 15⁰ yo’l bosadi
Demak 69/15=4.6 bundan kelib chiqadiki Toshkent bilan 15⁰g’arbiy uzunlikdagi obyekt o’rtasidagi soat farqi 4.6 soat yoki 4 soat 36 daqiqaga farq qiladi demak quyosh g’arbdan chiqishini hisobga olib 12⁰⁰-4³⁶=7²⁴
Bundan kelib chiqadiki 15⁰g’arbiy uzunlikga soat tongi 7²⁴ bo’lar ekan
^* Agarda bizga Toshkent shaxridan sharqdagi hudud berilganda 12⁰⁰ ga chiqqan qiymatni qo’shar edik sababi bu yerda quyosh Toshkent shaxrini birinchi yoritadi.
b) 30⁰ g’arbiy uzunlikdagi soatni ham huddi shu yo’l bilan aniqlanadi
birinchi ikki nuqta bir biridan qancha uzoqlikdaligi aniqlanadi ( gradus)
69/30=2.3
Toshkent hamda 30⁰g’arbiy uzoqlikdagi nuqta orasidagi farq 2.3 soat yoki2 soat 18 daqiqaga teng demak Toshkent shaxrida soat 12⁰⁰ bo’lganda 30⁰ g’arbiy uzunlikdagi nuqtada soat 12⁰⁰-2¹⁸=9⁴² demak 30⁰ g’arbiy uzunlikdagi nuqtada soat 9 dan 42 daqiqa o’tgan bo’lar ekan
c) 45⁰ g’arbiy uzunlikdagi soatni ham huddi shu yo’l bilan aniqlanadi
birinchi ikki nuqta bir biridan qancha uzoqlikdaligi aniqlanadi ( gradus)
69/45=1.5
Toshkent hamda 45⁰g’arbiy uzoqlikdagi nuqta orasidagi farq 1.5 soat yoki1 soat 30 daqiqaga teng demak Toshkent shaxrida soat 12⁰⁰ bo’lganda 45⁰ g’arbiy uzunlikdagi nuqtada soat 12⁰⁰-1³⁰=10³⁰ demak 45⁰ g’arbiy uzunlikdagi nuqtada soat 10 dan 30 daqiqa o’tgan bo’lar ekan.
javob:
15⁰g’arbiy uzunlikdagi hududda soat 7 ²⁴ bo’ladi
30⁰g’arbiy uzunlikdagi hududda soat 9⁴² bo’ladi
45⁰g’arbiy uzunlikdagi hududda soat 10³⁰ bo’ladi
3-savolni javobi
Respublikamizning “Cho’l mintaqasi” jadvalni to’ldiring.

№	Tuprog’i	O’simlik olami	Hayvonot dunyosi
1	Sur-Qo’ng’ir	Lola, Iloq	Yumronqoziq, ilon
2	Qumli Cho’l	Arpag’on, Isiriq	Kaltekesak, Qoplon
3	Otloq-Botqoq	Saksovul,	Jayron, Turkiston kobrasi
4	Taqir	Yulgun, Burgan	Xongul, Oqquyriq
5	Bo’z	Sho’ra, Quyonsuyak	Tulki, Bo’ri

4-savolni javobi
10 kg Slanes qancha issiqlik beradi

Yoqilg’I turi	1kg yoqilg’i chiqadigan	yongandagi issiqlik	Issiqli koeffitsienti
	Joulda	kkal
Gaz	4.4 10^7	10.4	1.5
Neft	4.4 10^7	10.5	1.5
Toshko’mir	2.9 10^7	7	1
Qo’ng’ir ko’mir	1.3 10^7	3	0.43
Slanes	0.8 10^7	2.1	0.3
Torf	1.4 10^7	3.4	0.5
Quruq o’tin	1.0 10^7	2.5	0.4

Bu jadvaldan foydalanib 10 kg Slanesni qancha issiqlik berishini topamiz

3. 
   0.8 10⁷J* 6=4.8 10⁷ J
   
4. 
   2.1kkal*6=12.6kkal
   
5. 
   Javob :6 kg Qo’nh’ir ko’mir yonganda 4.8 10⁷ va 12.6kkal issiqlik energiyasi ajralib chiqadi
   

5-savolni javobi
Energetika tizimi- turli xildagi elektr stansiyalarining yuqori voltli elektr uzatish liniyalari bilan birlashtririb, bir markazdan boshqarib turilishiga energetika tizimi deyiladi.
Mutloq balandlik- absalyut balandlik yoki mutloq balandlik deb quruqlikdagi biron bir nuqtani dengiz okean sathidan balandligi tushuniladi.
15-variant

1. Agar joy planida:

a) 600 m uzunlikdagi ko’cha 6 sm:
b) 2 km uzunlikdagi ko’cha 20 sm:
v) 4 km uzunlikdagi ko’cha 40 sm bilan ifodalangan bo’lsa, ushbu planning masshtabini aniqlang.

2. Namlik koeffitsentini 0.1% ,bug’lanish 500 mm bo’lsa bo’lsa Yillik yog’in miqdorini aniqlang.

3. Respublikamizning “Adir mintaqasi” jadvalni to’ldiring.

№	Joylashgan tabiiy o’lkasi	Tuprog’i	O’simlik olami	Hayvonot dunyosi

4. Sinf xonasini hajmi 700 m³ harorat 20 C⁰ bo’lsam xonada qancha suv bug’I bor

5. Quyidagi geografik atamalarning lug’aviy ma’nosini yozing.
Energetika tizimi, mutloq balandlik, XICHM, boyitish fabrikasi, yoqilg’i energetika balansi
15-variant savollariga javoblar
1-savolni javobi

1. 
   Plan va Xaritalarning masshtablari hamisha sm larda ifodalanadi. Binobarin xarita masshtabini topish uchun berilgan haqiqiy yani yer yuzasidagi masofani sm larga aylantiramiz
   

600m=60 000 sm
Xosil qilingan ifodani xaritada o’lchangan masofa 7 sm ga bo’lamiz
60 000:6=10 000
Masshtab 1:10 000 ekan

b) 2 km uzunlikdagi ko’cha 20 sm bo’lsa bu msalada ham avval 2 km ni sm larda ifodlaymiz

2km=2000 metr
2000 metr= 200 000sm
Xosil qilingan ifodani xaritada o’lchangan masofa 20 sm ga bo’lamiz
200 000:20 =10 000
Masshtab 1:10 000
v) 4 km uzunlikdagi ko’cha 40 sm bo’lsa bu maslada ham avval km ni sm larda ifodalaymiz
4km=4000 metr
4000 metr= 400 000sm
Xosil qilingan ifodani xaritada o’lchangan masofa 40 sm ga bo’lamiz
400 000:40 =10 000
Masshtab 1:10 000
Javob:a) 1:10 000 b)1:10 000 v)1:10 000