6 olmosh ravish fe’l olmosh

KO‘MAKCHI FE’LNING MA’NOLARI


1.Harakatning bajarilish davomiyligi: yotmoq, yurmoq, turmoq ko’makchi fe’llari ravishdoshning -(i)bshakliga qo'shilib, harakatning davomiyligini bildiradi.Masalan: o'qib yuribdi(o’qish harakati davom etyapti), suv oqib turibdi(oqish harakati davom etyapti), o’ylanib yotibdi.
2. Harakatning bajarilish imkoniyati: olmoq fe’li ravishdoshning-a,-yshakliga qo'shilib, harakatni bajarishga imkoniyat mavjudligi ma’nosini ifodalaydi. Zarina inglizcha gapira oladi. Yurak o’zgalar fikrini o’qiy oladi.
3.Harakatning tez va oson bajarilishi: yubormoq, tashlamoq, qo‘ymoq ko’makchi fe’llari harakatning tez va oson bajarilishini ifodalaydi: gapirib yubormoq, aytib qo’ymoq, o’qib tashlamoq.
4. Harakatning to'la bajarilishi:chiqmoq, bo'lmoq ko'makchi fe’li ravishdoshning-(i)b shakliga qo'shilib, harakatning to‘la yakunlanganini bildiradi: o’qib chiqmoq, o’qib bo’lmoq, haydab bo’lmoq.
5. Harakatning boshlanishi: ravishdoshning -a,-y shakliga qo‘shiluvchi boshlamoq ko’makchi fe’li harakatning boshlanishini ifodalaydi:hayday boshlamoq, gapira boshlamoq.
6. Harakatning boshlanishi va shu xilda davom etishi:ketmoq ko'makchi fe’li ravishdoshning-(i)b shakliga qo’shilib, harakatning boshlanib davom etishini ifodalaydi: jim bo’lib ketmoq, ko’risha ketdi.
7. Harakatning to'la bajarilishi kuchli darajada yuz berishi:ketmoq ko‘makchi fe’li ravishdoshning-(i)b shakliga qo’shilib, harakatning to’la bajarilishi kuchli darajada yuz berishini ifodalaydi: sevinib ketdi, cho’zilib ketmoq, qizarib ketdi.


Eslatma:Nisbat va bo’lishsizlik shakllari yetakchi fe’l tarkibida ham, ko’makchi fe’l tarkibida ham kelishi mumkin.
Masalan: