6-modul. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari 1-mavzu. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari. Reja

Ob-havo sharoitining avtomobil konstruktsiyasiga ta’siri.
Er shari bir nechta klimatik rayonlarga bo’lingan. Masalan: sovuq, issiq, mo’tadil va tog’lik rayonlar bo’ladi. Sovuq rayonlarda yilning 200...300 kunida havo harorati -40o... -60oS bo’ladi. Issiq rayonlarda qish bor-yo’g’i 10...20 kun davom etadi, yozda esa harorat +45...+50oC dan oshib ketadi va havo juda quruq bo’ladi.
Ob-havo sharoitiga qarab yo’lning holati (nam, qor bosgan, muzlagan) va ko’rinuvchanlik (yomg’ir, qor, tuman) o’zgaradi. havoning harorati avtomobilning issiqlik rejimiga agregatlarning ish sharoitiga ta’sir qiladi (yonilg’i va moylarining zichligi, akkumulyatorlarning sig’imi o’zgaradi). Harorat o’rtacha 20o S bo’lganda dvigateldagi moy va sovituvchi suyuqlikning harorati 80...100o S bo’lishi kerak.
Agar havo harorati 10o S ga ko’tarilsa dvigatel quvvati 2…3% ga pasayadi, yoqilg’i sarfi 1.5% ga ortadi. Shuningdek, havo harorati transmissiyaning foydali ish koeffitsientiga va g’ildiraklarning qarshiligiga ta’sir qiladi.
Agar avtomobil tog’ sharoitida ishlasa, havoning siyraklanishi tufayli dvigatelning quvvati pasayadi, shuning uchun yuk avtomobillarida o’rtacha tezlik 40….50% ga kamayadi va yonilg’i sarfi 10…15% ga ortadi.
Sovuq sharoitda ishlashga mo’ljallangan avtomobillarda dvigatelni ishga tushirishni yengillashtiruvchi tizim, shuningdek kuzov, kabina, yoqilg’i baki va akkumlyatorlarni isitish tizimlari o’rnatiladi. Yoqilg’i, moy, texnik suyuqliklarning qishki mavsumga moslashtirilganlari ishlatiladi, materiallarning sovuqqa chidamli turlaridan foydalaniladi.
Issiq sharoitda ishlashga mo’ljallangan avtomobillarda dvigatelni sovutishning samarali tizimlari, moy radiatorlari, havoni changdan yaxshilab tozalash tizimlari ishlatiladi. Kuzov va kabinada havoni tozalash va sovutish tizimlari bo’lish kerak. Avtomobilda ishlatiladigan hamma ekspluatatsion materiallar (rezina, polimer, yoqilg’i, moy, tormoz suyuqligi va boshqalar) isssiq hararotda ishonchli ishlashi kerak. Avtomobilning rangi och rangda bo’lgani maqsadga muvofiq, chunki och ranglar quyosh radiatsiyasiga chidamli bo’ladi.