6-modul. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari 1-mavzu. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari. Reja

2.Avtomobil konstruktsiyasiga qo`yilgan ishlab chiqarish, ekspluatatsiya, xaridorgirlik, xavfsizlik talablari va ularni amalga oshirish usullari.
Ishlab chiqarish talablariga materil, mehnat sarfining kamligi va avtomobil tannarhining pastligi; agregat, uzel va detallar unifikatsiya darajasining yuqoriligi; ishlab chiqarish ko’lami va mablag’ga avtomobil konstruktsiyasining mosligi kiradi.
Ekspluatatsiya talablariga avtomobilning yuk ko’tarishidan to’la foydalanish; yuqori o’rtacha tezlik; yuqori yonilg’i tejamkorligi; ishonchlilik; tashish vaqtida yuklarning saqlanishi; avtomobilning ob-havo sharoitiga moslashganligi kiradi.
Raqobatbardoshlik talablarga zamonaviy talablarga javob beradigan yuqori sifat; patent tarafdan toza; xalqaro tan olish; eksport qilinishi mo’ljallanayotgan davlatlarning maxsus talablarga javob berishi kiradi.
Transport sharoitlari –harakat tezligi, yuk bilan yurish masofasi, yo’ldan foydalanish koeffitsienti, yuk ko’tarish qobiliyatidan foydalanish koeffitsienti, tirkamalardan foydalanish koeffitsienti, tashilayotgan yukning turi va boshqalar bilan baholanadi. Transport sharoitini e’tiborga olish uchun ―Nizom‖da koeffitsienti keltirilgan. K₂
Yo’l sharoitlari. Yo’l sharoitlari agregat va detallarning ishiga ta’sir etadi, bunda texnik holat parametrlarining o’zgarish jadalligi tezlanishi yoki sekinlanishi mumkin. Ular transport vositasining ish tartibotini belgilaydi, bu esa ishonchlilikka ta’sir etadi. Yo’l sharoitlari yo’lning texnik toifasi, yo’l qoplamasining turi va sifati, transport vositasi harakatiga ko’rsatadigan qarshiligi, yo’lning eni, burilishlarning radiuslari, ko’tarilishi va nishabligi bilan belgilanadi.
Shu sababli ―Nizom‖da transport vositalari ishlash sharoiti toifasini tuzatish koeffitsienti orqali e’tiborga olinadi. K₁
Iqlim-sharoitlari havoning harorati, namligi, shamol yuklamasi, quyosh radiatsiyasi darajasi va h.k. lar bilan xarakterlanadi. Bu sharoitlar agregatlarning issiqlik va boshqa ish tartibotlariga, demak, ularning texnik holati va ishonchliligiga ta’sir etadi. Past va yuqori haroratlarning ta’siri ostida konstruktsion po’latlar, metall qotishmalar, plastmassalar, rezina va boshqa materiallarning fizik-mexanik hossalari o’zgaradi. Moy, yonilg’i, tormoz va amortizator suyuqliklari, elektrolit va boshqalarning fizik-kimyoviy doimiyliklari (konstantalari) iqlim sharoitlari ta’sirida o’zgaradi. Shu sababli ―Nizom‖da transport vositalariga iqlim sharoitlarining ta’sirini e’tiborga olish uchun tuzatish koeffitsienti keltirilgan. K₃