6-modul. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari 1-mavzu. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari. Reja

Tormoz mexanizmini hisoblash
Tormoz mexanizmi xosil qilishi kerak bo’lgan tormoz momentini aniqlash.
O’qqa tushayotgan yuklanish g’ildiraklarga teng taqsimlanadi deb hisoblasak, u holda g’ildirakdagi maksimal tormoz momenti quyidagicha aniqlanadi:
oldingi o’qdagi g’ildirak uchun:
;
orqa o’qdagi g’ildirak uchun:

Tormoz mexanizmi xosil qilishi kerak bo’lgan tormoz momenti g’ildiraklardagi maksimal tormoz momentidan kichik bo’lmasligi kerak; ya’ni:
oldingi o’qdagi g’ildirak uchun:
orqa o’qdagi g’ildirak uchun:
Tormoz mexanizmi kolodkalariga ta’sir etuvchi yuritma kuchini aniqlash:
- diskli tormoz mexanizmini xisoblash:
Diskli tormoz mexanizmi xosil qiladigan tormoz momenti quyidagicha hisoblanadi: bundan:

- barabanli tormoz mexanizmini xisoblash (yuritma kuchlari teng va kolodka tayanchlari bir tarafga joylashgan barabanli tormoz mexanizmi misolida):
Tormoz mexanizmi hosil qiladigan tormoz momenti quyidagicha aniqlanadi:

bu erda: P¹, P¹¹- kolodkalarga ta’sir etuvchi yuritma kuchlari; [N]
β₀- kolodkalardagi friktsion qoplamalarning qoplash burchagi (β₀ = 90…1200)
μ- ishqalanish koeffitsienti; (μ = 0,35)
h- kolodka tayanchidan ishchi tsilindr markazigacha bo’lgan masofa;
k_o- koeffitsient (grafikdan olinadi)
a- kolodka tayanchidan tormoz mexanizmi markazigacha bo’lgan masofa;
r_b- tormoz barabani radiusi;
Zarur bo’lgan tormoz momentini hosil qilish uchun kolodkalarga qo’yilgan kuchlar quyidagicha aniqlanadi:
Tormoz mexanizmining kolodka qoplamalaridagi solishtirma yuklanish:

bu erda: G_a– avtomobilning og’irligi;
∑F_qop– barcha kolodka qoplamalari yuzalarining yig’indisi.
Engil avtomobillar uchun r_qop =10...20 N/sm²
Yuk avtomobillari va avtobuslar uchun r_qop =20...40 N/sm₂
Tormoz mexanizmining solishtirma ishqalanish ishi bu erda:

Ma- avtomobilning to’la massasi, [kg]
Vamax - avtomobilning maksimal tezligi, [m/s]
∑F_k -barcha tormoz mexanizm friktsion qoplamalari yuzalarining yig’indisi, [sm²]
[q_o] - solishtirma ishqalanish kuchining ruxsat etilgan qiymati, (yengil avtomobillar uchun – 1...2 kj/sm2 ; yuk avtomobillari uchun – 0,6...0,8 kj/sm² )
Avtomobil bir marta tormozlanganda baraban (disk)ning qizishi:

bu erda: Mg - g’ildirakka tushayotgan massa, [kg]
m_b - barabanning massasi, [kg]
C - baraban materialining solishtirma issiqlik sig’imi, C=500 j/kGk
Va - avtomobil tezligi (Vamax =30 km/s)