6-modul. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari 1-mavzu. Avtomobilning ekspluatatsion xususiyatlari. Reja

Tormoz yuritmalari.
Mexanik tormoz yuritmasi. Mexanik tormoz yuritmasining afzalligi uning sodda tuzilganligi, ishonchli ishlashi va yuritma kuchini uzoq muddatga o’zgartirmasdan saqlab turishidir. Lekin, mexanik tormoz yuritmasining FIK eng kichkina (0,6...0,8) bo’lgani uchun, bu tormoz yuritmalari faqat to’xtatib turish tormoz tizimlarida ishlatiladi.
Mexanik tormoz yuritmasining kamchiliklariga yana quyidagilar kiradi:
-joylashtirish noqulay, chunki richaglar, tortqilar, trostlar, tayanchlar va x.k. o’rnatilishi kerak;
-barcha tormoz mexanizmlariga bir vaqtda va bir xil tormoz kuchini etkazib bormaydi;
-ko’p konturli tormoz yuritma yaratish va ularni sinxron ishlashini ta’minlashi murakkab.



8-rasm. Mexanik tormoz yuritmasi
1-tortqi; 2-reyka; 3,10-roliklar; 4-trost; 5-tortqi; 6-richag; 7-tenglagich; 8,9-troslar; 11,12-orqa tormoz mexanizmlari; 13-richag
2.Gidravlik tormoz yuritmasi. Ikki tarmoqli tormoz yuritmasining tahlili. Vakuumli va pnevmatik kuchaytirgichlar. Vakuumli kuchaytirgichlarning ish jarayoni, tasnifi va konstruktsiyasi. Ko’p tarmoqli pnevmatik tormoz yuritmalarining sxemasi va ish jarayoni. Avtopoezdlarda qo`llaniladigan bir va ikki o’tkazgichli pnevmatik yuritmalarini o’zaro taqqoslash va ularni baholash.
Gidravlik tormoz yuritmasi. Gidravlik tormoz yuritmasining asosiy fzalligi fizik olim Paskal ochgan qonuni bilan asoslanadi: gaz va suyuqliklar bosimni barcha yo’nalishlarga birday uzatadi. Shu qonunga binoan, gidravlik tormoz yuritmada tormoz pedaliga quyilgan kuchdan asosiy tormoz tsilindrida xosil bo’lgan bosim konturlarga birday tarqalib, tormoz mexanizmlarini bir paytda ishga tushiradi. Bundan tashqari, suyuqlikda bosim 300 mG’s tezlik bilan tarqaladi, bu esa yuritmani yuqori tezlik bilan ishga tushishini ta’minlaydi.
Suyuqlik va quvurlar devori orasida ishqalanish juda kamligi uchun yuritmaning FIK yuqori. Suyuqlik yuradigan quvurlar egiluvchan material (mis qotishmalari) dan tayyorlanadi, Ularni egib kerakli shaklga keltirib o’rnatish ancha qulay.
Lekin gidravlik yuritmalar kamchiliklardan ham holi emas:
-yuritmaga havo kirishi uning samadorligini va ishonchliligini keskin tushiradi.
-tormozlash jarayonida qizib ketadigan tsilindrlar (asosan diskli tormoz mexanizmlarida) suyuqlikni kaynab ketishi natijasida hosil bo’lgan gazlar yuritmani ishdan chiqaradi.