6-мавзу: Ўзбекистон республикасида виждон эркинлигининг ташкилий кафолатлари

Биринчидан, тарих шундан гувоҳлик берадики, қонунларда ҳамма тенг, 
эркин, озод деб ёзилиши билан амалда ҳамма тенг бўлавермайди. Масалан, 
собиқ СССР давлатида ҳамма иттифоқчи республикалар суверен, мустақил 
ҳамма миллатлар тенг ва озод деб эълон қилинганлигига қарамасдан, амалда 
улар озод эмас эдилар. Ҳатто айрим халқлар, миллатлар ўз Ватанларидан 
бадарға этилиб, бошқа минтақаларга сургун қилинган эдилар. Бугун, 
йигирманчи аср охирида, биз бутун бир халқнинг, миллатнинг озодлиги 
бошқа давлат, миллат томонидан қўпол равишда поймол қилинганлигининг 
гувоҳи бўлмоқдамиз. Айни пайтда баъзи мамлакатларда, ҳукумат томонидан 
ўз халқининг, фуқароларининг ҳуқуқлари бузилмоқда. Ана шундай 
зўравонликларга ва адолатсизликларга қарши кураш учун ҳам инсон 
ҳуқуқлари бўйича миллий институтларни ташкил этиш ниҳоятда зарурдир. 
Иккинчидан, жамиятда ҳатто энг ривожланган мамлакатларда ҳам барча 
фуқаролар учун суд идораларига ўз ҳуқуқ-эркинликларини ҳимоя қилиш 
учун мурожаат этишдаги имкониятлар бир хил эмас. Мавжуд 
сансалорликлар, буйруқбозлик ва моддий тўсиқлар айрим шахсларни 
судларга, давлат идораларига мурожаат этишларига тўсқинлик қилади. 
Инсон ҳуқуқлари бўйича миллат институтлари эса, одамларга яқинроқ 
бўлганлиги 
сабабли, 
уларнинг 
бузулган 
ҳуқуқларини 
миннатсиз, 
сансалорликка солмасдан ўз вақтида тиклаш учун беғараз ёрдам кўрсатади. 
Учинчидан, инсон ҳуқуқлари бўйича миллий институтлар ваколатлари 
ҳамда имкониятларининг кенглиги, унда иштирок этаётган кишиларнинг 
танилган мутахассис-ҳуқуқшунос, сиёсатшунос эканлиги инсон ҳуқуқларини 
миллий қонунлар мажмуаси билан бирга, халқаро ҳуқуқ соҳасидаги 
қоидалар, Декларациялар, конвенсияларга асосан ҳимоялаш имкониятини 
беради. 
Тўртинчидан, миллий институтлар илмий тадқиқот ишлари олиб бориб, 
у ёки бу давлатда инсон ҳуқуқлари амалда қай даражада эканлиги тўғрисида 
давлат идораларига маълумотлар, хабарлар, маърузалар тайёрлайди ёки 
бундай ишларга кўмаклашади.