6. мавзу: тайга-ўрмон зонасининг тупроқлари. БотқОҚ Ўрмон-дашт ва дашт зонасининг қора тупроқлари тупроқлар

ўсимликлари

• Зонадаги кўпчилик она жинсларнинг карбонатсиз бўлиши ҳарактерли ўсимликлари. Тайга ўрмон зонасининг ўсимликлари ўрмон,ўтсимон ўтлоқ,ботқоқ формацияларидан ташкил топган.Табиий шароитларининг хилма-хиллиги ва учта ўсимликлар (дарахтсимон ўтсимон ва лишайник мохли) формациясининг бўлшпи тайга ўрмон зонаси территориясида уч типдаги тупроқ пайдо қилувчи: подзол,чимли ва ботқоқли жараённинг ривожланишига олиб келади.

Умумий майдони

• Подзол ва глейли подзол тупроқлар майдони 132млн, гектарни ташкил этади. Подзолланиш жараёнлари натижасида тупроқ профилида ил(лойқа) заррачалари фракцияларининг тарқалишида ўзига хос қонуният юзага келади. Одатда подзол (А ) горизонтида 0,001 мм дан кичик заррачалар кам (15%) бўлиб, иллювиал (В) горизонтида икки баробардан ҳам кўп (36-37%) тўпланади. Подзол тупроқларда гумус кам (1- 4%) бўлиб, унинг таркибида фульвокислота асосий роль ўйнайди.

Зонанинг асосий тупроқлари: подзол ва маданий подзол тупроқлари; чимли подзол; чимли карбонатли; чимли-глейли, торф-ботқоқ ва ботқоқ-подзол каби тупроқ типларидан иборат;

• Зонанинг асосий тупроқлари: подзол ва маданий подзол тупроқлари; чимли подзол; чимли карбонатли; чимли-глейли, торф-ботқоқ ва ботқоқ-подзол каби тупроқ типларидан иборат;
• Подзол тупроқлар. Подзол тупроқлар асосан тайга-мохли ёки игна баргли ўрмонлар остида шаклланади.

Подзол тупроқларда ўсимликлар учун зарур озиқ моддалар (N.Р.К), миқдори ҳам жуда кам.

• Подзол тупроқларда ўсимликлар учун зарур озиқ моддалар (N.Р.К), миқдори ҳам жуда кам.
• Бу тупроқлар кам маданийлашган глейли подзол,маданий подзол ва маданий чимли подзол каби 3 типга бўлинади. Чимли-карбонатли тупроқлар таркибида кальций карбонат бирикмалари кўп бўлган (охак,мергель ва бошқа)жинсларда ҳосил бўлади ва ювиладиган сув режими типига эга.
• Чимли-глейли тупроқлар юза ва сизот сувлари билан ўта намланадиган ва тупроқ эритмасида кальций бўлган шароитда юзага келади.