6-mavzu: O’zbekiston Respublikasi shaxarsozlik kodeksi reja

6-mavzu: O’zbekiston Respublikasi shaxarsozlik kodeksi
REJA

1. 
   O’zbekiston Respublikasi shaxarsozlik kodeksi.
   
2. 
   Asosiy tushunchalari, vazifalari, tamoyillari, tarkibiy tuzilishi va mazmuni.
   
3. 
   Shaharsozlik sohasida vakolatli davlat organlari, ularning vazifalari.
   

1.O’zbekiston Respublikasi shaxarsozlik kodeksi
Shaharsozlik faoliyatini huquqiy tartibga solishning nazariy va amaliy muammolarini o'rganish, avvalambor, uning ishtirokchilarining shaxsiy va jamoat manfaatlarini uyg'unligini ta'minlash zarurati bilan bog'liq. Yirik shaharlarda aholi sonining va zichligining o'sishi atrof-muhitga antropogen ta'sirining kuchayishi, er va boshqa tabiiy resurslardan foydalanishning kuchayishi va ekologik vaziyatning yomonlashuviga olib keldi. Aholining haddan tashqari ko'payishi fonida, aholi punktlari hududlarining funktsional maqsadlarida ozgina nomutanosiblik ham jiddiy salbiy ijtimoiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Ushbu holatlar shaharlar va boshqa aholi punktlari hududlarini fazoviy tashkil etish bo'yicha yangi talablarni taqdim etishga olib keldi.
Iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda zamonaviy shaharsozlik amaliyoti, shahar erlaridan foydalanishni rejalashtirishda faqat ishlab chiqarish jihatlari etarli darajada hisobga olinmaganligi sababli, zamonaviy shahar hayotida tabiiy resurslar, ekologik va ijtimoiy omillar rolining oshishiga asoslanadi. Ushbu jihat normativ konsolidatsiyani qabul qila boshlaydi. Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligining Shaharsozlik Xartiyasi shaharsozlikning asosiy maqsadi sifatida aholi punktlari va shaharlashgan hududlarni kompleks rivojlantirish, ekologik rekonstruksiya qilishni shunday nomlaydi.
Hududlarni rejalashtirishsiz aholi punktlarini har tomonlama rivojlantirish mumkin emas, bu ularning iqtisodiy salohiyati nuqtai nazaridan ham, qulay yashash sharoitlarini ta'minlash, qulay va xavfsiz yashash muhitini yaratish nuqtai nazaridan er resurslaridan optimal foydalanish uchun asosdir. Ratsional hududiy rejalashtirish va shaharsozlik faoliyati ishtirokchilarining faoliyatidagi asossiz cheklovlarni yo'q qilish shaharlarning uyg'un rivojlanishi uchun zarur bo'lgan barcha shart-sharoitlarni hisobga oladigan yangi zamonaviy ta'limotlarni barpo etishni, zamonaviy talablarga javob beradigan rejalashtirish hujjatlarini tayyorlashni talab qiladi.
Shaharsozlik faoliyati sub'ektlari faoliyatini fuqarolik-huquqiy tartibga solish mexanizmini o'rganish inson hayoti uchun xavfsizlik va qulay sharoitlarni ta'minlash, cheklashning amaliy muammolarini hal qilish uchun ham muhimdir. iqtisodiy va boshqa faoliyatning atrof-muhitga salbiy ta'siri. Hozirgi va kelajak avlodlar manfaatlari uchun tabiiy resurslarni muhofaza qilish va ulardan oqilona foydalanishni ta'minlash dolzarb bo'lib qolmoqda.
Shaharsozlik normalari deganda O‘zbekiston Respublikasining shaharsozlikka oid qonunlari, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qaror va farmonlari, qonunosti me’yoriy hujjatlari hamda shaharsozlik normalari qoidalari, qurilish me’yorlari qoidalari tushuniladi. Shu o‘rinda O‘zbekiston Respublikasining normativ-huquqiy hujjatlari to‘g‘risidagi qonunchiligiga muvofiq shaharsozlik normalari qoidalari, qurilish me’yorlari qoidalarini normativ hujjatlar tarkibiga kirmasligini ham ta’kidlash lozim. Ushbu hujjatlar faoliyatda foydalanish uchun ishlab chiqiladigan hujjatlar bo‘lib, tarmoqqa oid hujjatlar ham deyiladi.
Shaharsozlik normalari milliy huquq tizimida alohida huquq tarmog‘i sifatida ajratib ko‘rsatilmagan. Alohida huquq tarmog‘i sifatida shu paytga qadar o‘rganilmagan. Ammo, O‘zbekiston Respublikasining fuqarolik huquqi, tadbirkorlik huquqi, yer huquqi, uy-joy huquqi kabi sohalar bilan bog‘liq holda o‘rganiladi.
Shaharsozlikka oid huquqiy me’yorlar 21 asr boshiga qadar alohida qonunchilik normalari sifatida mavjud emas edi. Asosan bunday normalar fuqarolik va xo‘jalik qonunchiligi bilan tartibga solingan. Ko‘proq shaharsozlikka yondosh sohalar qonunchiligi qo‘lanib kelingan. Jumladan, Yer to‘g‘risidagi qonunchilik.
Mana shu jihatlariga ko‘ra ham shaharsozlik normalari majmui fuqarolik, xo‘jalik, yer to‘g‘risidagi qonunchilik tizimi bilan bog‘liq holda biri ikkinchisiga blanket normalar sifatida talqin qilinadi.
Mamlakatimizda shaharsozlik hujjatlari mustaqillikdan so‘ng 1996 yildan boshlab ishlab chiqarila boshlangan. Shaharsozlik normalari va qoidalari hamda qurilish me’yorlari qoidalari mazkur davrda birinchi marotaba ishlab chiqilgan. Ushbu hujjatlar shaharsozlikka oid texnik normalar hisoblanib, me’yoriy-huquqiy hujjat tusiga ega emas.
O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik Kodeksi, Uy-joy Kodeksi, Yer Kodeksi, Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi Kodeks, O‘zbekiston Respublikasining mulkchilik to‘g‘risidagi, Suv va suv resurslaridan foydalanish to‘g‘risdagi, Alohida muhofaza etiladigan tabiiy hudadlar to‘g‘risidagi va boshqa bir qatior qonun hujjatlari ham shaharsozlik sohasining muayyan jihatlarini tartibga soladi.
O‘zbekiston Respublikasi Shaharsozlik kodeksi 2002 yil 4 aprelda qabul qilingan bo‘lib, 2021-yil 22-fevralda yangi tahrirda qabul qilindi. Uning tarkibiy tuzilishi 12 ta bob, 85 moddadan iborat. Mazkur kodeks shaharsozlik to‘g‘risidagi qonun hujjatlari, shaharsozlik faoliyati ob’ektlari va sub’ektlari, davlat organlarining shaharsozlik faoliyati sohasidagi vakolatlari, shaharsozlik hujjatlari. davlat shaharsozlik kadastri, O‘zbekiston Respublikasi hududini rivojlantirishning shaharsozlik jihatidan rejalashtirilishi, aholi punktlari va shahar atrofi zonalari hududlaridan foydalanish, nizolarni hal etish, shaharsozlik to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik kabi masalalarning huquqiy tartibini belgilaydi.
Shaharsozlik qonuni (shaharsozlik to'g'risidagi qonun hujjatlari) - bu qonunlar va boshqa huquqiy hujjatlar (qarorlar, farmonlar, qarorlar ishlab chiquvchilarning qarorlari), shuningdek shaharsozlik faoliyati bilan bevosita yoki bilvosita bog'liq bo'lgan xalqaro shartnomalar, bitimlar, konventsiyalar, uning barcha ishtirokchilarining huquqlari, burchlari va majburiyatlarini tartibga soluvchi tizim.
Qonunlar davlat hokimiyatining yuqori organi tomonidan belgilanadi va oliy yuridik kuchga ega. Huquqiy davlatda aynan qonunlar shaharlarning rivojlanish jarayonlarini tartibga solishning asosiy vositasi hisoblanadi.
Shaharsozlik to'g'risidagi qonun shaharsozlik faoliyatining barcha ishtirokchilari (yuridik va jismoniy shaxslar, shu jumladan davlat va mahalliy hokimiyat organlari) tomonidan aholi punktlari va hududlarning barqarorligini, yashash joylaridan foydalanuvchilar hayoti va sog'lig'i uchun xavfsizligini ta'minlashga (shu jumladan xavfni hisobga olgan holda) majburiy bo'lgan talablarni belgilaydi. favqulodda vaziyatlar), shaharsozlik faoliyatining barcha sub'ektlarini o'zaro tushunishga erishish.
Shaharsozlik jarayonlarini boshqarish tizimini isloh qilish hisobiga shaharsozlik qonunchiligini takomillashtirish uni tarkib bilan to'ldirish bilan bog'liq. Shaharsozlik qonuni nafaqat jamoat manfaatlarining ustuvorligini qonunchilikda birlashtirishni, balki har bir alohida shaxs manfaatlarini aks ettirishni, yuridik va jismoniy shaxslarning, mahalliy hokimiyatlarning huquqlarini birlashtirishni nazarda tutadi, bu barcha darajadagi boshqaruv tuzilmalari tomonidan hurmat qilinishi kerak.
Shaharsozlik to'g'risidagi qonun to'g'ridan-to'g'ri harakatlar to'g'risidagi qonun hujjatlarini o'z ichiga olishi kerak.
Shaharsozlik normativ hujjatlari - me'yorlar, standartlar, qoidalar, me'yorlar bo'yicha qo'llanmalar, tartibga solish va standartlashtirish bo'yicha ko'rsatmalar, shaharsozlik faoliyatini tartibga soluvchi hujjatlar. Ular shaharsozlik faoliyatining barcha sub'ektlari tomonidan so'zsiz bajarilishi kerak bo'lgan aniq belgilangan majburiy talablarni va aniq shartlarga muvofiq o'zgartirilishi mumkin bo'lgan (majburiy talablarni buzmasdan) tavsiya etilgan talablarni o'z ichiga oladi. Investitsiya jarayonining barcha bosqichlarida me'yorlar va standartlar talablariga rioya etilishini nazorat qilish amaldagi qonunchilikka muvofiq nazorat organlari tomonidan amalga oshiriladi.
Butun mamlakat bo'ylab amaldagi davlat me'yoriy hujjatlari bilan bir qatorda mintaqaviy va mahalliy normativ hujjatlar mintaqaviy va mahalliy sharoit va xususiyatlarni hisobga olgan holda ishlab chiqiladi va mintaqaviy va mahalliy hokimiyat organlari tomonidan tasdiqlanadi.
Normalarga oid qo'llanmalar me'yorlarda belgilangan majburiy talablarni ishlab chiqish va taqdim etish bo'yicha yoki majburiy normalar bilan tartibga solinmagan ayrim masalalar bo'yicha tavsiya etilgan talablarni belgilaydi. Loyiha hujjatlarini ishlab chiqish shartnomalarida, shuningdek xavfsizlik talablariga taalluqli bo'lgan hollarda, imtiyozlarning talablari majburiy bo'lib qoladi.
qurilish standartlari - shaharsozlik ob'ektlarining sifat va miqdoriy parametrlarini belgilaydigan davlat tomonidan belgilangan talablar. Ushbu standartlar odamlar uchun davlat tomonidan kafolatlangan yashash sharoitlarini belgilaydi, ularga xizmat ko'rsatish ob'ektlari, transport va muhandislik infratuzilmasini taqdim etadi.