6-mavzu. Hujayra fiziologiyasi. Reja

Yadrocha
. U yadrochani tashkillashtiruvchi deb atalmish DNK molekulasining 
ma'lum bir uchastkalarida shakllanadi. Yadrochadagi DNK uchastkalarida rRNK 
sintezi ro'y beradi. Uning formasi va soni o'simlikning ma'lum bir turida doimiydir. 
Tarkibida 80% oqsil, 15-16% RNK bor. Yadrocha RNK moddasining taqsimlanishida 
ishtirok etadi. Shuningdek, oqsillar va ribosomaning sintezlanishi yadrocha faoliyatiga 
tubdan 
bog'liq. 
Demak, 
yadrocha 
ham 
genetik 
informasiya 
saqlovchi 
organoiddir.Umuman yadroda genetik informasiya saqlanadi va unda DNK 
replikasiyasi ro'y beradi. Yadro sitoplazma bilan uzviy bog'liq ravishda genetik 
informasiyani amalga oshishida va hujayra hayotiy jarayonlarini nazorat qilib turadi. 
Endoplazmatik retikulum (ER).
Ular kanalcha, pufakcha sisternachalardan, konus 
va yarim shar shaklidagi tutashgan tanachalardan iborat bo'lgan, tutashgan to'r 
sistemasini hosil qiladi. U juda keng tarqalgan membrana tuzilmasidir. Membranasi 5-
7 nm qalinlikda, ichki diametri esa 30-50 nm. Ichki qismi suyuqlik bilan to'lgan 
Ularning yuzasi silliq yoki donador bo'ladi. Agarda ER yuzasida ribosomalar saqlasa 

---

ular donador, saqlamasa silliq ER deyiladi. Silliq ER membranasida asosan uglevodlar, 
lipidlar va terpenoidlar hosil bo'lsa, donador membranalarda oqsil, fermentlar 
sintezlanadi. Shuningdek donador ER membranalarida membrana qismlari hamda 
fermentlar sintezlanib ular o'z navbatida hujayra qobig'i polisaxaridlarining 
sintezlanishida ham qatnashadi. ER membranalaraning yuzasi boshqa organoidlar 
yuzasidan katta bo'lib uning o'zi hujayraning 16% hajmini egallaydi. Ularning 
yuzasida ribosomalar joylashab oqsillar sintezini ta'minlaydi.Uning membranasi yadro 
membranasi va ichki muhitdagi moddalar almashinuvini boshqaradi. Endoplazmatik 
to'rlar bir-birlari bilan plazmodesma iplari bilan tutashib umumiy hujayralararo va 
organoidlararo 
moddalar 
almashinuvini 
ro'yobga 
chiqaradi.