6-маъруза. Мавзу: Илмий тадқиқотларда моделлаштириш асослари

Ижод	Creative work	Творчество
янгилик яратиш бўйича конструктив фаолият
Интуиция	Intuition	Интуиция	ақлий мушоҳада юритиш орқали далил-исботларга таянмайдиган янги билим олиш
Индукция	Induction	Индукция	дедукцияга қарама-қарши бўлиб, мантиқий хулосалар хусусийдан умумийга томон амалга оширилади
Интерпретация	Interpretation	Интерпрета ция	талқин қилиш, бирон-бир нарсанинг мазмунини очиб бериш, у ёки бу тушунча, матн, илмий асарни тушунтириш
Интеллект	Intellect	Интеллект	шахснинг янги билим ва кўникмаларни тез ва осон ўзлаштириш, ностандарт вазиятдан чиқиш йўлини топиш ва бошқа шунга ўхшаш қобилиятларида ўз аксини топадиган билиш қобилиятлари тизими
Илмий метод	Scientific method	научный метод	бу илмий билимни муттасил ўстиришга йўналтирилган инсон билишининг объектив жараёнлари, қонунлари ва тенденцияларини акс эттирадиган илмий билимдир
Интеграция	Integration	Интеграция	қандайдир қисмларни бир бутунга бирлаштириш, ниманингдир таркибига кириш (иқтисодий интеграция, илмий интеграция)
Илмий муаммо	Scientific problem	Научная проблема	илмий изланиш асосида ҳал қилишни талаб этувчи мураккаб назарий масала
Методы_научных_знание'>Илмий билиш методлари	Scientific knowing method	Методы научных знание	бу объектни ўрганишнинг асосланган ва изчил усуллари ва қоидалари
Кузатиш	Observation	Наблюднгие	маълум бир объектни мунтазам равишда бир мақсад йўлида ўрганиш ёки очиш билан амалга ошириладиган билиш усулига айтилади
Логос	Logos	Логос	дастлаб дунёнинг умумий қонуни, негизини, ундаги тартиб ва уйғунликни ифодалаган атама; тушунча, сўз ва маънонинг бирлиги.
Методика	The Method	Методика	бирон-бир ишни мақсадга мувофиқ тарзда амалга ошириш усуллари мажмуи.
Методология	Methodology	Методология	илмий тадқиқотда фойдаланиладиган методлар мажмуи; олимнинг назарий ва амалий фаолиятини ташкил этиш ва тузиш усуллари ҳақидаги таълимот.
Метод	Method	Метод	бу билимга эришиш усули, олимнинг маълум тарзда тартибга солинган, онгли ва изчил фаолиятидир. Грекчадан сўзма-сўз таржимада «метод» бирор нарсага олиб борадиган йўлни англатади.
Моделлаштириш	Modeling	Моделированиие	тадқиқот объектининг асосий хоссалари сунъий системада ўрганиш усули
Назария (илмий)	Theory (scientific)	Теория (научный)	воқеликнинг у ёки бу соҳасидаги қонуниятлар ҳақида яхлит тасаввур берувчи илмий билимни ташкил этиш шакли.
Синтез	Synthesis	Синтез	объектни яхлит, бир бутун сифатида қисмларининг бирлиги ва ўзаро боғлиқлиги асосида ўрганади
Парадигма	Paradigm	Парадигма	илмий вазифаларни ҳал қилишда намуна сифатида олинган назарий, методологик ва аксиологик кўрсатмалар тизими.
Таҳлил	Analyse	Анализ	маълумотларни умумлаштирилиши, қиёсланиши, таҳлил этилиши, талқин қилиниши
Фан	Subject	Наука	инсон фаолияти соҳаси бўлиб, унинг вазифаси борлиқ ҳақидаги объектив билимларни ишлаб чиқиш ва назарий томондан тизимлаштириш
Эмперик тадқиқот методлари	Empirical research methods	Эмпирические методы исследования	кузатиш, қиёслаш, ҳисоблаш, ўлчаш ва эксперимент киради
Эксперемент	Experiment	Эксперемент	аниқ белгиланган шароитда маълум бир ходисани аниқ мақсад йўлида ўрганиш учун қўйилган тажрибага айтилади