6-amaliy mashg`ulot. Standart, ularning turlari, ishlab chiqish tartibi va tasdiqlanishi

Tushuntirish yozuvi. Standart loyihasini ishlab chiqish bilan bir vaqtda standart loyihsiga tushuntirish yozuvi tuziladi.
Tushuntirish yozuvining nomida standartning darajasi va to’liq nomi, standart loyihasi tahririning tartib raqami va (yoki) standartni ishlab chiqish bosqichi to’g’risida ma’lumot keltiriladi.
Misol:

Tushuntirish yozuvi O’zbekiston davlat standartining loyihasi _____________________ ga ^(standart nomi) (fikr olishga tarqatiladigan birinchi tahriri). Standart loyihasiga tushuntirish yozuvining bo’limlari quyidagi navbatda joylashtiriladi: 1) standartni ishlab chiqishga asos; 2) standartni ishlab chiqish maqsadlari va vazifalari; 3) standartlashtirish ob’ektining tafsiloti; 4) standartning ilmiy-texnikaviy darajasi; 5) standartni joriy etishdan olinadigan texnik-iqtisodiy samaradorlik; 6) joriy etish, standartni amalga kiritish (amal muddati) va standarni tekshirish; 7) boshqa me’yoriy hujjatlar bilan o’zaro bog’liqligi; 8) fikr-mulohazalar uchun jo’natilganligi to’g’risida ma’lumot standartning birinchi tahriridan boshqa barcha tahrirlariga fikr olish uchun jo’natilganligi to’g’risida ma’lumot; 9) standart loyihasining tasdiqlashga taqdim etiladigan faqat oxirgi tahririga oid kelishilganlik to’g’risida ma’lumot; 10) axborot manbalari; 11) qo’shimcha ma’lumotlar. Tushuntirish yozuvi standart loyihasining har bir tahririga tuziladi, tushuntirish yozuvida standart loyihasiga birinchi tahrirga nisbatan kiritilgan asosiy ko’rsatkichlar, me’yorlar, tafsilotlar, talablardagi o’zgartirishlar aks ettiriladi va o’zgartirishlarni texnik-iqtisodiy asoslash keltiriladi.

“Standartni ishlab chiqishga asos” bo’limida standartning qanday manbaga asosan ishlab chiqilishi ko’rsatiladi.
“Standartni ishlab chiqish maqsadlari va vazifalari” bo’limida ishlab chiqiladigan standartni qo’llanish natijasida erishiladigan oxirgi natijalar va standartni ishlab chiqishda hal etiladigan masalalar keltiriladi.
“Standartlashtirish ob’ektining tafsiloti” bo’limida standartning birinchi marta ishlab chiqilayotgani to’g’risida ma’lumot yoki standart loyihasini ishlab chiqish boshlanishida amal qilinayotgan standartlar, texnik shartlar va boshqa hujjatlar to’g’risidagi ma’lumotlar va ularning maqbulligini texnik-iqgisodiy asoslash keltiriladi.
“Standartning ilmiy-texnikaviy darajasi” bo’limida standartning ilmiy-texnikaviy darajasini baholash natijalari va uning jahon darajasidagi talablarga muvofiqligi hamda qanday xorijiy o’xshash standartlarga moslanganligi va ular to’g’risidagi ma’lumotlar keltiriladi.
“Standartni joriy etishdan olinadigan texnik-iqtisodiy samaradorlik” bo’limida standartlashtirish ob’ektining iqtisodiy afzalliklari, tejash (tejamni olish) asosiy manbalari va uning moddiy va pul hisobidagi qiymati yoki ijtimoiy samarasi keltiriladi.
“Joriy etish, standartni amalga kiritish (amal muddati) va standartni tekshirish” bo’limida quyidagilar ko’rsatiladi:
1) standartni amalga kiritish sanasini asosiy tadbirlar rejasini bajarishga vaktni hisobga olgan holda asoslash;
2) standartning amal muddatini cheklamasdan tasdiqlashni asoslash yoki standartning amal qilinishini cheklash mo’ljallangan muddatini asoslash, shuningdek standartni birinchi tekshirish va navbatdagi tekshirishlar muddatini asoslash.
“Fikr-mulohazalar uchun jo’natilganligi to’g’risida ma’lumotlar” bo’limida quyidagilar keltiriladi:
1) standart loyihasi fikr olish uchun jo’natilgan tashkilotlar (korxonalar) soni;
2) fikrlarini yuborgan tashkilotlar korxonalar soni;
3) fikrlarni ko’rib chiqish natijalari (jamlangan fikrlarni)