6-amaliy mashg‘ulot mavzu: Moddiy nuqta va qattiq jismning murakkab harakatlari: 1- masala

4- masala. AB gorizontal sterjenning B uchi sharnir orqali polzun bilan bog’langan.


156- shakl
Polzun esa OC kulisaning yo’naltiruvchi-tirqishi bo’ylab sirpanma harakat qiladi, buning natijasida kulisa O o’q atrofida aylanma harakat qiladi (156- shakl). AB sterjen bilan O o’q orasidagi masofa h -ga teng. AB sterjenning v -tezligi va j burchakka bog’liq ravishda kulisaning burchakli tezligi anqlansin.
Echish. Bizga, polzunning absolyut tezligi ma’lum bo’lib, u sterjenning tezligi v-dan iborat bo’ladi. Polzunning shu tezligini, polzunni kulisaning yo’naltiruvchi -tirqishi bo’ylab qilgan harkatidagi nisbiy -tezlik va kulisaning polzun bilan bir joydagi nuqtasining tezligi, ya’ni -ko’chirma tezliklarning vektor yig’indisidan iborat deb hisoblashimiz mumkin. Ushbu vektorlarning yo’nalishlari bizga ma’lum: nisbiy -tezlik vektor OB chiziq bo’ylab yo’naladi; -ko’chirma tezlik vektori OB -ga perpendikulyar holda yo’naladi. U holda -tezlikni va lardan iborat ikkita tashkil etuvchilarga ajratamiz. Parallelogrammdan ko’rinib turibdiki, ko’chirma tezlikning moduli v_ko’ch=v×cosj.
Lekin ikkinchi tomondan ko’chirma tezlik v_ko’ch=w×OB=w×h/cosj. Bu erda w -kulisaning burchakli tezligi. Oxirgi ikki tenglikning o’ng tomonlarini tenglashtirib, kulisaning burchakli tezligining qiymatini aniqlaymiz w=(v/h) cos²j.