|
Asosiy Jilvirlash qoidalari va usullari. Ko’rib chiqilgan usullardan birida tayyorlanadigan ishqalagich ustiga buyum qo’yiladi va doiraviy yo’nalishda ishqalanadi. Buyumni bo’shgina bosib, bir tekis Jilvirlash kerak, aks holda ishqalagich donlari tezda o’tmaslashib qoladi. Uzil-kesil Jilvirlashda buyum dastlabki Jilvirlashdagidan kuchsizroq bosiladi. Buyumiing chetlari qiyshayib chiqmasligi uchun detalga tushadigan vertikal bosim ishqalagich sirtiga tik bo’lishi, u qo’yiladigan nuqta esa ishqalovchiga yaqkn turishi zarur (quyidagi rasm, a). Detalni surayotgandagi gorizontal bosim iloji boricha pastroqqa qo’yilishi kerak.
Agar detalь katta o’lchamli bo’lsa, uni ishqalagich ustiga emas, balki ishqalagichni detalь ustiga qo’yiladi.
SHarjirlangan ishqalagichning bir joyiga Jilvirlash jarayonida 15 ta chamasi, erkin yopishtirilgan abraziv donlari bilan ishlaganda 10 ta chamasi harakat qilinadi, shundan so’ng abraziv material aralashtiriladi. Jilvirlashda dag’al kukunlardan mayin kukunlarga, dag’al pastadan o’rtacha dag’allikdagi pastaga va nihoyat, mayin pastaga o’tish lozim. Agar Jilvirlash uchun bitta ishqalagichdan foydalanilsa, abraziv materialni almashtirgaida ishqalagich yuviladi va quriguncha artiladi, shunda oldingi Jilvirlashdan qolgan abraziv izlari yo’qoladi.
Jilvirlash jarayonida buyumning qizishini ham hisobga olish kerak. Agar temperatura 50°S dan oshsa, buyumning ustki qatlami tob tashlashi va aniqligi yo’qolishi mumkin. SHuning uchun detalni vaqt-vaqti bilan sovitib turish zarur.
Katta tekisliklarni dastlabki Jilvirlashda aylanuvchi disklardan foydalangan ma’qul. Bunda diskning butup sirtidan foydalanish uchun detalь O’ng qo’l bilan radial yo’nalishda bushgina harakatlantiriladi. Aylanma tezlik diskning chetidan o’rtasiga borgan sari o’zgarib borganligi uchun detalning markazdan uzoqroq yotgan joylari tezroq ishqalanadi. SHu sababli buyumni vaqt-vaqti bilan burib turish kerak. Bunday detallar qo’zg’almas yassi ishqalagichlarda uzil-kesil ishqalanadi. Ensiz detallarga ishlov berganda tayapch sirtni kattalashtirish uchun ularga kubik yoki prizmalar qo’shib ishqalanadi (rasm,g). Buyumni kubikka bo’shgina siqish lozim. SHuida asosiy bosim kubikka emas, detalga tushadi. Aks holda kubikning tagi ishqalanib, tezda yeyiladi va u detalь bilan birga qiyshiq chiqadi. Ko’pipcha, bir necha ensiz detallar strubtsina yoki parchin mixlar yordamida biriktirilib, paket tarzida ishqalanadi (rasm, d). Burchaklar va ensiz chuqurchalar qiya plastinkalar shaklidagi ishqalagichlarda o’lchamiga yetkaziladi (rasm, d). Yon tomonda turgan buyum qiyshayib ketmasligi uchun uning qarama-qarshi tomoniga posangi kiydiriladi. Qeng sirtli yupqa buyumlarni Jilvirlash uchun ularni yog’och plitkaga mix bilan mahkamlab, ishqalagich ustida shu plita bilan birga xarakatlantiriladi (rasm, ye).
TSilindrik va konussimon detallarni Jilvirlash. Ishqalagich sifatida qisqichli qirqma vtulkadan foydalanilganda u buyumga kiydiriladi. Buyum sekin aylantiriladi (buning uchun tokarlik stanogidan foydalanish mumkin), ishqalagich uning o’qi bo’ylab harakatlantiriladi. Jilvirlash jarayonida vtulka qisib turiladi.
Yassi ishqalagich egov kabi ishlatiladi, u aylanib turgan buyum sirtida u yog’dan bu yoqqa yurgiziladi.
Teshiklarni o’lchamiga yetkazish uchun ishqalagich sekii aylantiriladi. Ishqalanadigan vtulka ishqalagich bo’ylab oldinga va orqaga yurgiziladi (yuqoridagi rasm, j). Agar ishqalagich rostlanadigan bo’lsa, Jilvirlash davomida o’lchami kattalashtirib turiladi.
Konussimon teishklar konussimon cho’yan ishqalagichlar bilan ishqalanadi. Dastlabki Jilvirlash uchun ishqalagichlarga aylanish yo’nalishiga teskari yo’nalishda spiral ariqchalar qilinadi (aks qolda abraziv material asosga tomon suriladi). Uzil-kesil Jilvirlashga mo’ljallangan ishqalagichlar silliq bo’ladi.
Ishqalagichni dastasidan ushlab, dam soat strelkasi yo’nalishida, dam unga teskari yo’nalishda yarim aylanishdan bir oz ko’proq masofaga aylantiriladi va vaqt-vaqti bilan ko’tarib turiladi, aks holda bir joyi ishqalanaverib, halqasimon chiziqlar hosil bo’lishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
