5-variant 1– topshiriq. Gimnastikaning rivojlanish tarixi. Reja

uni hal etishning qoidasi va usulini tasawur qilishni

shakllantirishdan boshlanishi kerak. Harakat faoliyatlari haqida

tasawur hosil qilishni shakllantirish — jismoniy tarbiyaga

o ‘rgatishning birdan bir o ‘ziga xos xususiyatidir.

Tasawurni shakllantirish jarayonida uchta bir-biri bilan

bog‘langan shartlar — bo‘g‘in, zvenolar ajratiladi:

— o ‘rgatish vazifasini tushunib yetish;

— uni hal etish loyihasi (proyekti)ni tuzish;

— harakat-faoliyatni bir butun yoki uning alohida qismini

bajarishga urinish.

Aniq pedagogik vaziyatga bog‘liq bo‘lib (masalan, yuqori

jismoniy va nazariy tayyorgarlik darajasi, harakat-faoliyatning

nisbatan yengilligi va hokazolar), bo‘g‘inlarning navbatlashishi,

o ‘zgarishi mumkin. 0 ‘rgatish vazifasini tushunib yetish bilan

birga, o ‘quvchi aniq harakat-faoliyatlarni o ‘rganishga bag‘ishlangan

butun dars vazifasini tushunib yetmog‘i kerak (masalan,

yugurib kelib balandlikka sakrashni o ‘rganishda va shu

darsning o‘zida, ya’ni balandlikka sakrashda yugurib kelishni

o ‘rganish). 0 ‘quvchilar texnika asoslarini va o ‘rganiladigan

harakat faoliyatlarini boshqaruvchi harakatlarni tushunishi

kerak. Texnika qismlari keyingi bosqichlarda bilib boriladi.

0 ‘rgatish vazifasini hal etish loyihasi o ‘qituvchining

tavsiyasi asosida o ‘quvchi tomonidan tuziladi. Ba’zi vaqtlarda

asosiy loyiha asosida yordamchi loyihalar ham shakllanishi

kerak. Masalan, bosh va q o ld a tik turishni o ‘rganishda bola

muvozanatni yo‘qotib, orqa tomonga yiqilayotgan b o ‘lsa,

o ‘quvchi nima qilishini bilishi kerak. Tanishtirish bosqichida

so‘zdan foydalanish va ko‘rsatmaIi idrok qilish metodlari eng

ko‘p qo‘llaniladi.

Harakat faoliyatlariga o^rganish

Vazifa: harakat qila bilishlikni shakllantirish va uni malakaga

o ‘tguniga qadar takomillashtirishdan iborat.

Uning asosida alohida harakatlar va bir butun harakat

faoliyatlarini ko‘p marotaba takrorlash jarayoni yotadi. Har

bir takrorlash, oldingilariga o'xshashidan qat’i nazar, doimo

yangi unsurlar bilan ajralib turadi. Obrazli qilib aytganda.

„takrorlash qaytariqsiz bajariladi". Bu aynan yangi harakat

faoliyatini asta-sekinlik bilan shakllantirishning garovidir.

Butun takrorlash jarayonini shartli ikki bosqichga bo‘lish

maqsadga muvofiq: a) harakat qila bilishlikning vujudga kelishi;

b) harakat qila bilishlikni takomillashtirish.

0 ‘rgatishning asosiy vazifasi — yetakchi harakatlarning

muntazamligiga erishuvdan iborat.

Harakat faoliyatlarini o ‘rganish bosqichida, o ‘rgatish

metodining hamma guruhlaridan foydalaniladi: so‘zdan foydalanish

(tushuntirish, topshiriq berish, ko‘rsatish, buyruqlar,

ko‘rgazmali idrok qilish — ko‘rsatish, plakatlarni namoyish

qilish). Biroq asosiy o ‘rinni amaliy metodlar egallaydi —

qismlarga bo‘lib o‘rganish, bir butun o ‘rganish va boshqalar.

Bu bosqichda, ayniqsa, harakat xatolarini eslatish va

to ‘g‘rilash zarur. 0 ‘rgatishning butun yutug‘i shu muammoning

qanday hal etilishiga bogliq. Harakat faoliyati (boshqariladigan

o ‘rgatishning asosi) va xatolarning vujudga kelishi