5. Психологик билимларнинг системаси

37.Мен бирлиги, Мен идентиклиги, узини атроф оламдан алохидаликни англаш. Insonda individualizmni anglatuvchi mustaqil “Men” yoki kollektivizmni anglatuvchi o‘zaro bog‘liq “Men”ni qanday rivojlanganiga bog‘liq bo‘ladi. Individualistlar shaxsining katta qismida o‘z “Men”ini his qilish, shaxsiy qadriyatlarini anglash saqlanib qolgan bo‘lar edi. Individualizm darajasi insonlarda turlicha bo‘ladi va u xalq madaniyatidan kelib chiqqan holda bo‘ladi, masalan Osiyoda jamoatchilik muhim bo‘lsa, AQSH da individualizm (Hofttede, 1980; Triandis, 1994). Individualistlar shaxsiy maqsadlari va shaxsiy xususiyatlarini birinchi o‘ringa qo‘yadilar. Ular shaxsiy nazoratga va individual yutuqlarga intiladilar. Kollektivistlar uchun begona muhitda yo‘qolib qolish imkoniyati shaxsning katta qismini yo‘qotishni anglatishi mumkin. Oilasi, guruhi va yaqin do‘stlaridan ajralgan kollektivistlar ulami shaxs sifatida belgilab turgan aloqalarini yo‘qotgan bo‘lar edilar. Kollektivistik madaniyatda ijtimoiy tarmoq (muhit) inson uchun tayanch vazifasini o‘taydi. Bunda “Men” muhim emas, lekin “Biz” muhim rol o‘ynaydi. Kollektivistlar o‘z guruhlari - oilasi, kasbdoshlarining maqsadlarini birinchi o‘ringa qo‘yadi va shu bilan o‘z shaxsini aniqlaydi. Kollektivistlar guruhda qadriyatlar tizimiga, u haqida qayg‘uradigan odamlarga va xavfsizlik ishonchiga ega bo‘ladilar. Agar amerikalik talabalami Yaponiya, Xitoy va Hindiston talabalari bilan taqqoslasak, ularda shaxsiy sifatlarini “Men” bilan tugatish ehtimoli (men samimiyman, men o‘zimga ishonganman) juda kam, lekin o‘zining ijtimoiy maqomi haqida (Men Keyos universiteti talabasiman, Men oilada uchinchi farzandman) gapirish ehtimoli juda ko‘pdir. G‘arbliklar uchun individuallik birinchi o‘rinda, osiyoliklar uchun esa kollektivizm birinchi o‘rinda turadi