5 Mehnat resurslari tushunchasi va uning tavsifi

Menejer mehnati va uning xususiyatlari. Menejerning mehnati, tovar ishlab chiqaruvchilarning mehnatini ajralmas qismi, menejmentning funkstiyalari operativ bajarilishi tо‘g‘ri tashkil qilinishiga bog‘liq bо‘ladi va ishlab chiqarish natijasiga ta’sir kо‘rsatadi. Menejerning mehnati Aqliy, ijodiy xarakterlarni uzida mujassam etadi. Boshqaruv mehnatini ishchilari bevosita moddiy ta’sir kо‘rsatmaydi, ammo ularning mehnati samarali bо‘ladi. Boshqaruv mehnatini natijasi egri xisoblanadi, agar ishlab chiqarish faoliyati mehnat kollektivining kо‘rsatkichlari bilan boshqaruvchilik mehnatining о‘ziga xos xususiyati xam kiyin, bir xillari uni aniq ulchovini belgilash mumkin emas.
Boshqaruvchilik mehnatining predmeti ishlab chiqarishning moddiy elementi emas, balki axborot, xar-xil xujjatlar, boshqaruv echimlari xisoblanadi. Menejer mehnatida va texnik bajaruvchilarning ulushi - bu mehnat xarajatlarini olish uchun axborotni qayta ishlash, ta’minlash va saqlash asosiy urinni egallaydi. Bitta buyum ishlab chiqaruvchining taxnologik operastiyasiga beshtagacha va undan kо‘p operastiyalar tо‘g‘ri keladi.
Boshqaruv maqsadga yо‘naltirilgan jarayondek, avvalambor insonlarni boshqarishdir.
Inson ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarga ta’sir etuvchi asosiy komponentdir va xar qanday jamiyatda u bir vaqtning uzida boshqaruvning xam ob’ekt xam sub’ekti bо‘la oladi. Har qanday inson u egallagan lavozimidan Qat’iy nazar vakolatli organlarda о‘z aksini topgan jamiyat tomonidan boshqariladi. Har qanday darajadagi rahbar uzining xoxishi bо‘yicha boshqarmaydi. Teng xuquqli jamiyatda jamiyat tomonidan nazoratdan xech kim erkin emas, xattoki eng yuqori darajali rahbar xam, Prezident xam jamiyatning xar bir a’zosi boshqariluvchi xisoblanadi, chunki u ma’lum bir kollektivga kiradi. Shu bilan birga jamiyatning xar bir a’zosi boshqaruvchi bо‘lib xisoblanadi. U ishlab chiqarishning xaqiqiy xujayiniga, ya’ni mulkdoriga aylanadi, shuning uchun u butun iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy xayot bilan boshqaruvchi sifatida bо‘lib chiqadi. U yoki bu darajada u kollektivning ishlari bilan boshqarishda qatnashadi.
Jamiyatning turli a’zolarining ishtiroki bir xil bosqichda bо‘lmaydi. Kо‘pchilik ishga passiv qatnashadi, shu bilan birgalikda turli jamoa-tashqilot va komissiya a’zolari bо‘lib xisoblanadi. Professional muxandislar guruhi xam bо‘lib, ishlab chiqarishni tashqillashtiruvchi, davlat, xо‘jalik organlari rahbarlari xisoblanadi. Ular maxsus boshqaruv mehnati bilan shugullanib, jamoa foydali mehnati turlari bо‘lib xisoblanadi.
Menejer mehnati о‘zini xarakatlarida, operastiyalarda, ya’ni insonlar boshqaruv jarayonida bajarganda jipslashadi. U yopik stiklik formaga egadir. Boshqaruv jarayoni kuyilgan maqsaddan boshlanib, vazifa va vazifaning echilishi bilan yakunlanib, maqsadga erishish bilan tugaydi. Masala echilgandan keyin, maqsadga erishishda, yana boshqa vazifa qо‘yiladi, yangi maqsad va yana boshqaruv jarayoni boshlanadi.
Maqsad xarakat natija maqsad - uzilmas boshqaruv stiklining sxematik kо‘rinishi shunday.
Lekin bunda boshqaruv jarayoni nazariy jixatdan tо‘g‘ri bо‘ladi, amaliyotda boshqaruv kо‘pgina, bir-biridan farqlanadigan jaranlarda namoyon bо‘lshi mumkin.
Korxonalarda menejer mehnati kо‘pgina masalalarni xal qilishga qaratilgan bо‘ladi:

• 
  texnik, ya’ni uskunalardan foydalanishi, ishlab chiqarish maydonlari bilan bog‘liq, ishlab chiqarishni tashqillashtirish va x.k.;
  
• 
  texnologik, ya’ni loyixalashtirish va texnologik jarayonlarni takomillashtirish bilan bog‘liq;
  
• 
  iqtisodiy, ya’ni korxona ichki va tashqi muxitida iqtisodiy munosabatlarni takomillashtirishdir;
  
• 
  tashkiliy, ya’ni ishlab chiqarish va mehnatni tashkil qilishda boshqaruv strukturasini takomillashtirish bilan bog‘liq;
  
• 
  ijtimoiy, ya’ni ijtimoiy munosabatlarni takomillashtirish bilan bog‘liq va x.k.
  

Menejer mehnati kuyilgan maqsadga erishishdagi jamoa a’zolarining xarakatini koordinastiya qilishga qaratilgan. U korxona rivojida asosiy o’rin tutadi.
Shunday vaziyatlar bо‘lganki, bunda yangi tayinlangan rahbar zarar bilan ishlayotgan korxonani foyda keltiradigan korxonaga aylantirgan. Bu shundan dalolat beradiki, boshqaruv devoni xо‘jalik faoliyatiga bevosita ta’sir kо‘rsatadi.
Zamonaviy boshqaruv xodimlarining xarakteristik xususiyatlari - yuksak professionalzm va ishbilarmonlik xususiyatlari, boshqaruv bilimi asoslari va iqtisodiy fikr yuritishdan xabari bо‘lishi kerak. Yuksak ma’rifatli va madaniyatli, demokratik, moxirlik va xalqka xsob qila olish, xalqning extiyojini bilishi kerak. Bundan tashkari maqsadni kо‘ra olish ijtimoiy muammolarni echa olish, kollektivni yarata olish va yunaltirish xususiyatlariga ega bо‘lishi kerak.
Bozor iqtisodiga о‘tgan, ishlab chiqarishda strukturali siljish, ilmiy-texnik yutuqlarni amalda qо‘llash, xо‘jalikning ijtimoiy axamiyatining usishi, jamiyatning demokratizastiyalashtiriluvchi, bо‘larning xamaasi menejer ishlaini kiyinlashtiradi va bir kator isloxatlar talab qiladi.
Xо‘jalik mexanizmining xar qanday isloxati ongimizdagi eskicha fikrlashning inkor etilishidan boshlanadi: Yangi vazifalarning aniq tushunilishini talab qiladi. maqsad va vazifalar belgilanganidan sung, bо‘larning amaliyotda qо‘llanilishi kо‘p tomonlama boshqaruv apparatiga bog‘liq.
Kadrlar tanlanishi shunaka jarayonki, mansabning talablariga javob beradigan kishilarni kidirish. Ayni paytda bu tanlov orqali ularni rastional joylashtirish muammosi xam xal qilinadi. Kadrlar joylashtiriluvi, eng yuksak ishlab chikaruvni ta’minlash maqsadida, ularni (kadrlarni) maqsadga muvofiq shaklda boshqaruv apparatida joylashtiriluviga bog‘liq.
Kadrlar tanlovi, bozor sharoitida ishlay oladigan kishilar va ularda kollektiv yuzaga keltirish bilan bog‘liq. Bozor iqtisodiyoti munosabati menejerlardan, tadbirkorlik va tez qaror qabul qilishni talab qiladi. muxim bо‘lgani nafaqatgina isloxat tamoyillarini umumiy tushunish, balki ularni kadrlarni xar kungi xayotida ishlata olish, ishning tarzini va uslubini uzgartira olish. Bо‘larni inobatga olgan xolda ma’suliyatli faoliyat kо‘rsatish, yangi xuquqlardan foydalanish va sezilarli darajada intizomni mustaxkamlash kerak.
Menejerlar yaxshi taktik bо‘lib qolmay, strategik xam bо‘lishlari kerak. Ular bozor extiyojlarini inobatga olishlari, bozorning shakllanishida ta’sir etish, talabdagi о‘zgarishga egiluvchan shaklda javob berish, u maqsadni aniq tasavvur qila olish, ertangi kun muammolarini echish uchun bugundan taraddud kо‘ra olish, texnik yutuq va iqtisodiy ijtimoiy rivojdan orqada qolmaslik uchun va samarali xо‘jalik yuritish kerak. Bunga erishish uchun iqtidorli boshqaruv apparatiga extiyoj seziladi. Bozor sharoitlarida yaxshi natijalarga erishish uchun.