5-мавзу: фискал ҳисоблар ва уларнинг таҳлили

5-мавзу: ФИСКАЛ ҲИСОБЛАР ВА УЛАРНИНГ ТАҲЛИЛИ

• Одатда яхши солиқлар бўлмайди
• Уинстон Черчилль,
• Британия премьер-министри

РЕЖА:

• Рағбатлантирувчи ва чекловчи фискал сиёсат.
• Ёпиқ ва очиқ иқтисодиётда давлат харажатлари мултипликатори.
• Солиқ мултипликацияси механизми. Солиқ мултипликатори.
• Баланслашган бюджет мултипликатори

ФИСКАЛ СИЁСАТ

• Давлат ўз олдига қўйган мақсадларига эришиш учун хукумат даромадлари ва харажатларини тартибга солиш бўйича давлатнинг молиявий чора тадбирлари мажмуасидир.

• ФИСКАЛ СИЁСАТ

• СОЛИҚ СИЁСАТИ

• ДАВЛАТ ХАРАЖАТЛАРИ СИЁСАТИ

Фискал сиёсат мақсадлари

• Иқтисодий даврлар(цикл)нинг ёқимсиз тебранишларини тўхтатиш;
• Инфляция даражасини назорат қилиш;
• Тўлиқ бандликни таъминлаш;
• Иқтисодий ўсишнинг стабил суръатларини рағбатлантириш ва бошқалар

Фискал сиёсатнинг типлари

• Дискрецион сиёсат
• Давлат харажатлари ва солиқларни мақсадли бошқариш
• Автоматик сиёсат
• Давлат аралашувисиз ишлашни давом эттирадиган чора-тадбирларни қабул қилиш ва қонунчиликни мустаҳкамлаш.

Фискал сиёсатнинг воситалари

• Товар ва хизматларнинг давлат хариди - G (Давлат ва ҳарбий секторини сақлаш харажатлари)

• Солиқлар - Tx
• (бевосита ва билвосита ,аккорд ва пропорционал ,даромад)

• Трансферт тўловлари - Tr (ишсизлик нафақаси,ижтимоий тўловлар) ва субсидиялар - Sb

• Хукумат харажатлари
• (давлат бюджети харажатлари)

• Хукумат даромадларининг бош манбаи (давлат бюджети)

Рағбатлантирувчи ва чекловчи фискал сиёсат

• Фискал сиёсат рецессия ёки инфляцион бўшлиқни бартараф этиш ва ҳақиқий ишлаб чиқаришни потенциал даражага яқинлаштириш учун ишлатилади. Фискал сиёсат бўлиши мумкин:

• Рағбатлантирувчи:
• пасайиш даврида ўтказилади;
• Иқтисодий фаолиятни рағбатлантириш мақсадида қўлланилади;
• ЯИМ кўпайишида ва ишсизликнинг камайиши кузатилади
• Давлат харажатлари кўпаяди (G),
• Трансфертлар кўпаяди
• (Tr), ёки
• нархлар камаяди (Tx).

• Чекловчи:
• Бум даврида ўтказилади
• Реал ЯИМ ҳажмини камайтириш мақсадида ўтказилади;
• Нархни пасайтиришда ва инфляцияга қарши курашда қўлланилади;
• Давлат харидларини камайтиради (G),
• Трансфертларни камайтиради
• (Tr), ёки
• нархларни оширади (Tx).

• B

• G(ёки Tx, ёки Tr)  Y  ишсизлик

• G (ёки Tx, ёки Tr)  Y  нархлар даражаси  (P2 < P1 )

• P2

• P2

• AD2

• AD2

• Рағбатлантирувчи фискал сиёсат

• Рецессион узилиш
• (Y < Y*)

• P

• P1

• AD1

• SRAS

• LRAS

• Y1

• Y*

• Чекловчи фискал сиёсат

• Инфляцион узилиш (Y > Y*)

• P1

• P

• AD1

• LRAS

• SRAS

• Y*

• Y1

• Y

• Y

• A

• A

• B

• Фискал сиёсат турлари