5 ma’ruza mavzu: kon massivini suvsizlantirish. Tog‘ jinslari mustahkamsizlantirish va mustahkamlantirish. Reja

t – suvni chiqarib tashlashga ketadigan vaqt,
h – suv statistik sathiga nisbatan kon lahimining joylashish chuqurligi.
Bosimli suv mavjud bo‘lmaganda karerga oqib keladigan suv miqdori:
. (5.3),
bunda, m – suv gorizonti qalinligi, N₀ – karer bortlarida suv bosimi, r_k- qabul qilingan karer radiusi.
YUqoridagi formulalarning barchasi filtratsiya koeffitsienti xususiyatlaridan kelib chiqqan.
Tog‘ jinslarining filtratsiya xususiyatlari suvsizlantiriladigan tog‘ jinsi yuzasini hisoblashda ham qo‘llaniladi.O‘rnatilgan depression quduq atrofidagi voronka radiusi:
(5.4)
O‘rnatilmagan radius esa:
(5.6)
a – satho‘tkazuvchanlik koeffitsienti, h_cp – suvsizlantirishda o‘rtacha suv oqimi chuqurligi, t- suvsizlantirish vaqti.


Tog‘ jinslarini mustahkamsizlantirish jarayoni
Tog‘ jinslarini mustahkamsizlantirish – burg‘ilash-portlatish ishlaridan voz kechish yoki ularning unumdorligini oshirish maqsadida amalga oshiriladigan texnologik jarayondir. Odatda mustahkamsizlantirish muzlagan tog‘ jinslariga nisbatan olib boriladi.

5.2 – rasm. Elektr usulida eritish chizmasi.
a - past chastotali tok bilan, b – yuqori chastotali tok bilan: 1 – elektrodlar, 2 – tok generatori, 3 – eritiladigan qatlam, 4 – erigan tog‘ jinsi.

Tog‘ jinslari muzlash chuqurligi h:

(5.7)
 - tog‘ jinsining issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsienti, T – minimal havo temperaturasi, p- noldan sovuq kunlar soni.
Muzlagan tog‘ jinslarining muzini eritish uchun elektr tokini o‘tkazish orqali amalga oshiriladi. Burg‘ilangan shpurga elektrod kirgizilib, ularning uchlari erigan tog‘ jinsida joylashtiriladi.
Bunda erish jarayoni pastdan er yuzasiga qarab boradi.
Muzlagan qatlamlarni termik yumshatish usulida termoburdan foydalaniladi. Ma’lum oraliqlarda shpurlar parmalanadi va keyin ekskavator bilan kovlab olinadi.
Qoyali tog‘ jinslari yuqori chastotali elektr maydoni, infraqizil nurlatish, o‘zgarmas tok o‘tkazish va b. usullar ta’sirida amalga oshiriladi.