5-laborotoriya mavzu: Teri, terini hosila organlari va nafas olish organlarini preparovka qilish Teri qoplami

NAFAS OLISh ORGANLARI
Nafas olish organlari organizm bilan tashqi muhit o‘rtasida gazlar 
almashinuvini ta’minlaydi. Quruqda yashovchi hayvonlar havo kislorodi, 
suvda yashovchi hayvonlar esa suvda erigan kis-lorod bilan nafas oladi. 
Tirik organizmning kislorodga bo‘l-gan ehtiyoji juda ham katta. 
Masalan, itlar ovqatsiz uch hafta, suvsiz uch kungacha yashashi 
mumkin, ammo kislorodsiz uch minug yashay olmaydi.
Nafas olish organlari orqali gazlar almashinuvidan tash-qari, ular 
yana bir qancha vazifalarni bajaradi: burun bo‘shli-g‘i hid bilish, hiqildoq 
ovoz chiqarish, o‘pka esa suv bug‘latish: uchun xizmat qiladi.
Nafas olish organlari ham boshqa organlar singari, qon ay-lanish, ovqat 
hazm qilish va nerv sistemasi bilan chambarchas bog‘liq bo‘ladi, chunki 
o‘pkaga kirgan kislorod qon tarkibiga o‘tib,
6- rasm.
Qoramol shoxining 
satilgani: 
1-shox; 2-shoxning 
asosiy terisi; 3-peshana 
suyagi-
shoxsimon o‘simtasi;
4—
shox 
o‘simtasiGbUshlig‘i; 
'
5—
shilimshiq larda

---

uning shaklli elementlari — eritrotsitlar orqali butun orga-yaizm 
to‘qimalariga tarqaladi va moddalar almashinuvida muhim rol 
o‘ynaydi, paydo bo‘lgan karbonat angidrid tashqariga chiqib ketadi. 
Nafas olish sistemasining markazi uzunchoq miyada joylashgan.
Nafas olish tezligi va hajmi hayvonlarning katta-kichikli-giga bog‘liq 
bo‘ladi. Hayvon qancha katta bo‘lsa, shuncha sekin va ko‘p havo oladi. 
Masalan, quyonlar bir minutda 50—60 marta nafas olsa, otlar 8—16 
martagacha nafas oladi. Chunki mayda hayvonlarda moddalar 
almashinuvi juda tez boradi.
Nafas olish organlariga burun kataklari, burun bo‘shlig‘i, hiqildoq, 
kekirdak, bronxlar va havo almashtiruvchi asosiy organ — o‘pka kiradi.
BURUN V A BURUN BUShLIG’I
Burun 
— nasus nafas olish sistemasining boshlanish qismi bo‘lib, 
havo o‘tkazish, hid bilish, havoni isitish, u bilan arala-,shib kirayotgan har 
xil yot narsalarni ushlab qolish va ularni organizmdan tashqariga chiqarib 
yuborish uchun xizmat qiladi. Burunda juft burun bo‘shlig‘i, uning old 
qismida burun katak-lari bo‘ladi. Burun bo‘shlig‘i kalla suyagi kovaklari 
bilan qo‘-shiladi.
Burun asosiy, uchki, yon va yuqori qismlarga bo‘linadi. Burun-,ning 
yuqori qismi — dorsum nasi burun bo‘shlig‘ining qopqog‘i hi-soblanadi. 
YON 
qismlari burunning yon devorini hosil qiladi (7-rasm).
V