5-Laboratoriya ishi

---

5-Laboratoriya ishi 
 5.1. Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini quritish va namlik darajasini aniqlash. 
 
Ishning maqsadi: Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini quritish va namlik darajasini 
aniqlashni o’rganish. 
O‘simliklarning yashil qismida suv va karbonat angidridan 
quyosh nuri ta‘siri ostida uglevodlar hosil bo’ladi. Bu jarayon fotosintez deb 
ataladi. Xlorofill − yorug’lik nuri energiyasini yutib, fotosintez jarayonini amalga 
oshirish uchun xizmat qiluvchi modda. 
Fotosintez jarayonida ferment ta‘siri ostida qator oksidlanish-qaytarilish 
reaksiyalari sodir bo’ladi. Oqsillar bu jarayonda uglekislotaning birlamchi 
akseptori va reaksiya katalizatori sifatida ishtirok etadi. Fotosintez o’tish vaqtida 
suv parchalanib vodorod va kislorod hosil qiladi. Xloroplast yutgan karbonat 
angidridni vodorod qaytaradi, natijada qand – geksoza hosil bo’ladi. Kislorod esa 
atmosferaga ajralib chiqadi. 
Fotosintezning birlamchi mahsulotlari keyingi o’zgarishlarga duch keladi va 
o’simlikning turli kimyoviy moddalarini hosil qiladi. Bu o’zgarishlar fermentlar 
yordamida amalga oshadi va quyosh energiyasini talab etmaydi. Azotli va mineral 
moddalar o’simlikka ildiz tizimi tomonidan tuproqdan yetkazib beriladi 
[16,22,51,52]. Meva va sabzavotlarning kimyoviy tarkibi asosan quyidagi 
moddalardan iborat: 
Quruq moddalar
. Mahsulot tarkibidagi suvdan tashqari barcha modda uning 
quruq moddasi deb tushuniladi. 
Mahsulotlarni quritishda qabul qilinadigan texnologiyalar, ularning 
tarkibidagi quruq moddaning dastlabki miqdoriga bog’liq bo’lib, bug’, 
elektroenergiya, mehnat sarfi oldindan aniqlanishi mumkin. 
Ishlab chiqarishda quruq modda ko’pincha refraktometr yordamida topiladi. 
Refraktometr faqat suvda erigan quruq modda miqdorini foiz hisobida ko’rsatadi. 
Daraxt mevasi va rezavor mevalarda quruq modda 10 foizdan 20 foizgacha 
bo’ladi. Sabzavotning tarkibida o’rtacha quruq modda 4-10% ni, ayrimlarida: 
sabzida 14% ni, ko’k no’xatda 20% gacha, jo’xorida esa 25% ni tashkil etadi. 
139 
Quruq modda miqdori xom ashyoning tur va naviga hamda iqlim sharoitiga 
bog’liq.