5-6-laboratoriya ishi Mavzu: Yo‘l qoplamasining g‘adir-budirligi aniqlash. Reja: 1

---

5-6-laboratoriya ishi
Mavzu:
Yo‘l qoplamasining g‘adir-budirligi aniqlash. 
Reja: 
1.
 
Qoplamalarda sodir bo‘ladigan deformatsiyalar.
 
2
. Yo‘l qoplamalari sirti makro g‘adir – budirligi bo‘yicha turlari. 
 
 
Darsning maqsadi:
Qoplamalarda sodir bo‘ladigan deformatsiyalar va
 yo‘l qoplamalari sirti 
makro g‘adir – budirligi bo‘yicha turlarini o‘rganib chiqish. 
Yo‘l qoplamasi sirtining g‘adir-budirligi
– transport vositalari g‘ildiragining qoplama 
bilan tishlashishiga sabab bo‘luvchi yo‘lning muhim transport-foydalanish ko‘rsatkichlaridan 
hisoblanadi. Transport vositalari harakatlanganda, qoplama sirtining g‘adir-budirligi qisqa 
chastotali tebranish natijasida vujudga keladigan to‘lqin uzunliklari 3-10 sm gacha bo‘lgan 
notekisliklar yig‘indisidan iborat. Transport vositalari g‘ildiragining yo‘l qatnov qismining sirti 
bo‘yicha sirpanishga qarshiligi, tishlashish koeffitsienti orqali aniqlanadi. Tishlashish koeffitsienti 
transport vositalarining xavfsizligi va tezligiga bevosita ta’sir qiladi. Quruq va tekis qoplamalar, 
zamonaviy avtomobillarning turli xil tezlikdagi xavfsiz harakatlanish sharoitlarini va tishlashish 
koeffitsientining yuqori darajada bo‘lishini ta’minlaydi.
Pnevmatik shinalarning yo‘l sirti bilan ilashish sharoiti ob-havo sharoitlariga bog‘liq. 
Ilashish koeffitsientlarining qiymatlari yil davomida keng chegaralarda o‘zgarib turadi, yozda 
ortadi va qishki toyg‘oq sharoitlarda ancha kamayib ketadi, bu davrda yo‘lning ilashishini oshirish 
uchun yo‘llarga toyg‘oqlikka qarshi materiallar (muzni eritadigan gidroskopik tuz, qum, shlak va 
boshqalar) sepiladi yoki ba’zan avtomobil shinalariga tirnoqli shinalar kiydiriladi. Trassaning 
geometrik elementlarini asoslashda quruq toza qoplamada va 60 km/soat tezlikda harakatlanganda 

b 
= 0,6 qabul qilinadi.