5- ma’ruza tasviriy statistika ko’rsatkichlari

Download 165,5 Kb. bet 9/14 Sana 07.01.2022 Hajmi 165,5 Kb. #326864

Bog'liq
5-Mavzu. TASVIRIY STATISTIKA KO’RSATKICHLARI (Ma'ruza matni)

Bu sahifa navigatsiya:

• O`zaro bog`lanish nisbiy miqdorlari omil (sabab) belgilari bilan natijaviy (oqibat) belgilari o`rtasidagi bog`lanishlarni ta`riflaydi
• Fazoviy (hududiy) taqqoslash nisbiy ko`rsatkichlari – mazmu-nan turdosh bo`lib, ammo turli obyektlar, hududlar, tuzilmalar, mamlakatlarga tegishli ko`rsat-kichlarni solishtirish natijalaridir

2017	2018	2019	2017	2018
2019
a) zanjirsimon: -eksport	-	211,2∙100/103,8=203,5%	339,1∙100/211,2=160,6%	-	16,5∙100/16,4 =100,6%	15,6∙100/16,5=95,1%
-import	-	315,9∙100/242,1=130,5%	548∙100/315,9 =173,5%	-	24,5∙100/15,5 =158,1%	143,4∙100/245=585,3%
-umumiy aylanma	-	527,1∙100/345,9=152,4%	887,1∙100/527,1=168,3%	-	41∙100/31,9 =128,5%	159∙100/41 =387,8%
b) zaminiy
-eksport	100	211,2∙100/103,8=203,5%	339,1∙100/103,8=327,9%	100	16,5∙100/16,4 =100,6%	15,6∙100/16,4=95,1%
-import	100	215,9∙100/242,1=130,5%	548∙100/242,1 =226,4%	100	24,5∙100/15,5 =158,1%	143,4∙100/15,5 =280%
-umumiy aylanma	100	527,1∙100/345,9=152,4%	887,1∙100/345,9=256,5%	100	41∙100/31,9 =128,5%	159∙100/31,9 =498,4%

Bu ko`rsatkichlar N viloyati bo`yicha ham shunday tartibda hisoblangan.

Shunday qilib, zanjirsimon o`sish sur`atlari davr sayin (misolimizda yil sayin) o`sish darajasini(kamayishini), zaminiy o`sish sur`atlari esa qatorning boshlang`ich davridan so`ng o`tgan davrlar davomida umumiy o`sish darajasini ifodalaydi. O`rganilayotgan hodisalar dinamikasini ta`riflovchi nisbiy ko`rsatkichlar guruhiga o`sish sur`atlaridan tashqari yana qo`shimcha o`sish sur`atlari, trend ko`rsatkichlari, korrelyatsiya koeffitsiyentlari, dinamikada tebranuvchanlik va barqarorlik ko`rsatkichlari, dinamik indekslar va h.k. kiradi.

O`zaro bog`lanish nisbiy miqdorlari omil (sabab) belgilari bilan natijaviy (oqibat) belgilari o`rtasidagi bog`lanishlarni ta`riflaydi

Nisbiy miqdorlarning uchinchi guruhi hodisalar orasidagi o`zaro bog`lanishlarni yoki omil (sabab) belgilar bilan natijaviy (oqibat) belgilar o`rtasidagi bog`lanishlarni ta`riflaydi. Ular, masalan, bozor baholari bilan taklif va talab hajmi, iste`mol va jamg`arma bilan tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish, mehnat unumdorligi bilan mahsulot hajmi, daromadlar bilan mehnat unumdorligi, sarflangan o`g`itlar bilan hosildorlik va h.k. bog`lanishlarni tavsiflaydi. Ushbu guruh ko`rsatkichlari qatoriga chegaraviy moyillik va elastiklik koeffitsiyentlari, korrelyatsiya va determinatsiya koeffitsiyentlari, balans tuuilmalarining nisbiy ko`rsatkichlari, analitik indekslar kiradi. 13 bobda chegaraviy moyillik va elastiklik nisbiy ko`rsatkichlarini hisoblash tartibi bayon etilgan. Boshqa ko`rsatkichlar kitobning boshqa boblarida qarab chiqilgan.

Fazoviy (hududiy) taqqoslash nisbiy ko`rsatkichlari – mazmu-nan turdosh bo`lib, ammo turli obyektlar, hududlar, tuzilmalar, mamlakatlarga tegishli ko`rsat-kichlarni solishtirish natijalaridir

Nisbiy ko`rsatkichlarning yana bir katta guruhi hodisa va jarayonlarni fazoda olib taqqoslash natijalari bo`lib, turli mamlakatlar, mintaqalar, ma`muriy hududiy bo`linmalar, tashkiliy-huquqiy tuuilmalar va obyektlarga tegishli mazmundosh statistik ko`rsatkichlarning o`zaro nisbatlarini tavsiflaydi. Ular jahon xo`jaligini tahlil qilish va unda ayrim mamlakatlar o`rnini aniqlashda, milliy bozorlarni shakllanishida ayrim mintaqa va tuuilmalarning rolini o`rganishda, korxona va firmalar faoliyatini qiyosiy tahlil qilishda muhim qurol hisoblanadi. Mazkur guruh ko`rsatkichlarini qisqacha qilib fazoviy (hududiy) taqqoslash nisbiy ko`rsatkichlari deb atash mumkin. Ularni hisoblash tartibi quyida Rossiya, Markaziy Osiyo respublikalarida jon boshiga YIM ishlab chiqarish va ayrim mahsulotlarni iste`mol qilish ma`lumotlari misolida tasvirlangan.

Download 165,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: