4–амалий : Бурчак ўлчаш. (4-соат) Бурчак ўлчаш асбоблари ва уларнинг асосий қисмлари

4–амалий : Бурчак ўлчаш. (4-соат)
Бурчак ўлчаш асбоблари ва уларнинг асосий қисмлари.

Оптик теодолитлар ихчам, енгил. Булар билан бурчак ўлчаш нисбатан осонроқ. Фақат тузилиши мураккаброқ. Лимбли шишадан ишланган. Вертикал ва горизонтал доиралардан саноқ олиш учун қараш трубаси окуляри ёнига махсус микроскоп ўрнатилган.

Т15 - бу кичик теодолит такрорий теодолит бўлиб, бурчакни 15” аниқликда ўлчайди. План олиш шахобчаларини барпо этишда, инженер-қидирув ишларида ва қурилиш ишларида қўлланилади. Теодолитнинг асосий қисмлари енгил ва чидамли қотишмалардан ишланган. Теодолитга буссоль ўрнатиб йўналишлар магнит азимутини ўлчаш мумкин. Оғирлиги 2 кг.
Т30 - бу теодолитнинг саноқ олиш қурилмаси горизонтал ва вертикал доирадан бирданига соноқ олиш учун мўлжалланган бир каналли оптик системадан иборат. Саноқ олиш микраскопи кўриш майдонида штрихланган градуслар, ун минутлик штрих оралиқлар, вертикал доира белгиси В ва горизонтал доира белгиси Г кўриниб туради. Теодолитнинг оғирлиги 2,0 кг.
Теодолит нуқтага штатив ва шовун ёрдамида ўрнатилади. Теодолит тўғри ўрнатилганлиги - адилак ёрдамида текширилади. Теодолит билан вертикал бурчак ўлчаш мумкин. Вертикал бурчак - қиялик бурчак деб ҳам аталади. Масалан: АВ билан Ав орасидаги бурчак қиялик бурчаги.
Қиялик бурчаги a₁ , a₂ ;

Шакл 34 Шакл 35

1 - лимб
2 - алидада

3 - айланиш ўқи
4 - ковак ўқи
5 - таглик
6 - штатив
7 - кўтариш винтлар
8 - ўрнатиш винтлар
9 - илгак
10 - шовун
11 - қараш трубаси
12 - горизонтал ўқ
13 - алидада таянчи
16, 14 - махкамлаш винти
17, 15 - йўналиш винти
18 - адилак
19 - лупалар


Теодолитни ўрнатиш қисмлари:
Штатив - металл ёки ёғочдан ясалган ердан бирмунча кўтарилиб, ишлаш учун қулайлик туғдиради.