4-sinf ona tili darslarida gap bo’laklari ustida ishlash reja: kirish I ВОВ. Boshlang’ich sinf ona tili darslarida gap bo’laklarini o’rgatish

Ona tili maqsadi ifodalanishining B.Blum taksonimiyasi (tasnifi) bilan muqoyasalangan jadvali

t\r	B.Blum tasnifi bo’yicha ta’lim maqsadlarining ifodalanishi		Ona tili ta’limi maqsadining ifodalanishi	Har ikki tasnif o’rtasidagi mutanosiblik
1	Bilim-o’rganilgan materialni esda qoldirish va eslab aytib berish, ma’lumotlarni eslash	1	Kuzatish-darslik (o’qituvchi topshirig’i) asosida ona tili hodisalaridan berilgan (ko’rsatilgan) namunalarni kuzatish	Xotiraga asoslanish
		2	Izlanish, o’ylash, xotirada tiklash, so’rash, lug’at, qomus, ma’lumot manbalaridan foydalanish asosida hodisalar sirasini sharhlash	Berilgan material haqida subyektiv tushuncha, tasavvur hosil qilinadi
2	Tushunish-o’rganilgan o’quv materialini bir shakldan ikkinchi shaklga aylantirish, hodisaning davomini aytish	3	Alohidalikni sharhlash-berilgan va o’zi davom ettirgan siradagi har bir hodisani alohida-alohida sharhlash
3	Analiz-butunni qismlarga ajrata olish, qismlarning bosqichlari va o’zaro munosabatlarini belgilay olish, butunni tuzish prinsiplarini anglash	4	Qiyoslash-siradagi hodisalarni o’zaro qiyoslash. Umumiylikni aniqlash-siradagi hodisalarning o’xshash, umumiy tomonlarini aniqlash
4	Sintez-yangi qurilma yasash uchun shu qismlardan butunni hosil qilishi, ta’lim natijalari o’qituvchidan ijodiy faoliyatni, yangi sxema va qurilma yaratishni nazarda tutadi	5	Farqlarni topish-siradagi hodisalarning bir-biridan farqli tomonlarini aniqlash. Tasnif etish-siradagi hodisalarni o’xshashligi va farqlari asosida guruh hamda guruhchalarga ajratish	Tahlil, tasnif talab etiladi.
	Baholash-ta’lim maqsadiga binoan materiallarni baholash, mezonlar asosida xulosa chiqarish	6	Hukm chiqarish-hodisalar sirasi haqida umumlashma hukm chiqarish. Aloqadorlikni aniqlash-o’rganilgan hodisalarning yondoshlari bilan munosabatlari (o’xshashlik, yaqinlik, farqlari)ni aniqlash.	O’rganilayotgan materiallar bo’yicha hukm, xulosa chiqariladi, baho beriladi.
	Qo’llash-egallangan tushuncha, bilimlarni amalda qo’llash.	7	Qo’llash-hodisalarni mustaqil ravishda yozma va og’zaki shakllarda sharhlab, ijodiy matn tuzish	Amaliyotga tatbiq etiladi.

Mustaqillik tufayli yuz berayotgan hozirgi yangilanishlar, ta’lim sohasidagi islohotlar umumjahon andozalarga mos keladigan, zamon talablaroga javob beradigan, yuqori malakali mutaxassis kadrlar tayyorlash jarayoni bilan chambarchas bog’liq.
Ma’lumki, boshlang’ish sinf ona tili darslarida gap va uning bo’lagini ta’riflashda ularning uch belgisidan, ya’ni mazmuni, shakli ohang belgilaridan foydalaniladi.
3-sinfda dastlab “Gap tugallangan mazmunni bildiradi” deb o’rgatilgan bo’lsa, keyinchalik 4-sinfga kelib, “Tugallangan mazmun anglatgan so’z yoki so’zlar yig’indisi” deya ta’rif beriladi. Bu gapning mazmuniy belgisi sanaladi. Ushbu ta’riflar sintaktik tushunchalarni o’rgatishda nihoyatda qo’l keladi. Yangi mavzuni tushuntirish jarayonida berilgan misoldan so’z birikmasini topish, uni hosil qilish yo’llari xususida amaliy mashqlar, grammatik tahlillar o’tkaziladi. Masalan, o’qituvchi tomonidan aytilgan birorta so’z o’quvchilar tomonidan kengaytirilib, so’z birikmasi hosil qilinadi.