4-mavzu. Tadqiqot jarayoni bosqichlari reja: Tadqiqotlarni loyihalashtirish bosqichi Tadqiqotning texnologik fazasi

6-rasm. Baholash variantlari 
Elementlar o‘rtasidagi munosabatlarni tavsiflashda “S”, “O” yoki “D” xarflari 
muayyan ketma-ketligidan foydalanamiz, bunda ularning ketma-ketligi kim nimani 
baholashi yoki kim nima xaqida refleks qilishiga mos keladi. 
Birinchi tartib munosabatlari (
refleksiyaning
nolinchi 
darajasi
), quyidagicha 
baholash mavjud: 
SO – sub’ekt tomonidan o‘z faoliyati natijalarini baholash (
natijalarni o‘z 
tomonidan baholanishi
); 
SS – sub’ekt tomonidan o‘zini-o‘zi baholash (o‘zini shaxs sifatida baholash);
SD - sub’ekt tomonidan boshqa sub’ektlar – kishilarni (shaxs sifatida) 
baholash; 
DO – boshqa sub’ektlar – kishilar tomonidan sub’ekt faoliyati natijalarini 
baholash;
DS - boshqa sub’ektlar (kishilar) tomonidan sub’ektni (shaxs sifatida) 
baholash. 

---

46 
Ushbu besh munosabat bilan birinchi tartibli munosabatlarning barcha joiz 
kombinatsiyalari tugaydi (ob’ekt passivligi uchun baholashga qodir emas, boshqa 
sub’ektlar o‘z-o‘zini baholashini (DD) biz ko‘rib chiqmaymiz). 
5.6-rasmda keltirilgan munosabatlar faoliyat sub’ektining, shuningdek, 
boshqa sub’ektlarning muloxazalari predmeti bo‘lishi mumkin. Endi birinchi tabaqa 
refleksiyasi paydo bo‘ladi. 
Ikkinchi tartib munosabatlari (birinchi tabaqa refleksiyasi). Bu yerda 
quyidagilarni ajratish lozim: 
-
avtorefleksiyani (birinchi turdagi refleksiyani), unga “SS” bilan 
boshlanadigan, ya’ni, sub’ektning o‘zini baholashi to‘g‘risidagi, o‘zining 
natijalarini baholashi to‘g‘risidagi muloxazalariga tegishli bo‘lgan ketma-
ketliklar mos keladi: 
SSO – natijalarni baholash to‘g‘risidagi sub’ektning muloxazalari; 
SSS – o‘zini-o‘zi baholashi to‘g‘risidagi sub’ektning muloxazalari; 
va 
-
ikkinchi turdagi refleksiyani (boshqa barcha ketma-ketliklarni): 
SDO – boshqa sub’ektlar tomonidan uning faoliyati natijalarini baholashi 
to‘g‘risidagi sub’ektning muloxazalari (“mening faoliyatim natijalari 
to‘g‘risida boshqalar nima deb o‘ylamoqda”); 
SDS - boshqa sub’ektlar tomonidan uning o‘zini baholashi to‘g‘risidagi 
sub’ektning muloxazalari (“men to‘g‘rimda boshqalar nima deb 
o‘ylamoqda”); 
DSS - sub’ekt tomonidan uning o‘zini baholashi to‘g‘risidagi boshqa 
sub’ektlarning muloxazalari; 
DSO - sub’ekt tomonidan o‘z faoliyati natijalarini baholashi to‘g‘risidagi 
boshqa sub’ektlarning muloxazalari; 
DSD – sub’ekt tomonidan boshqa sub’ektlarni baholashi to‘g‘risidagi boshqa 
sub’ektlarning muloxazalari; 
Uchinchi tartibli munosabatlar (ikkinchi tabaqa refleksiyasi). Bu yerda endi 
variantlar ko‘proq. Ulardan ba’zilarini keltirib o‘tamiz: SDSO - sub’ekt tomonidan 
o‘z faoliyati natijalarini baholashi to‘g‘risidagi boshqa sub’ektlarning muloxazalari 
bo‘yicha sub’ektning muloxazalari (men o‘z natijalarimni baholashim to‘g‘risida 
boshqalar nima deb o‘ylaydi); DSDO - boshqa sub’ektlar tomonidan uning faoliyati 
natijalarini baholashi to‘g‘risidagi sub’ektning muloxazalari bo‘yicha boshqa 
sub’ektlarning muloxazalari va xokazolar. 
Yuqoridagi tavsif doirasida munosabatlar tartibini (refleksiya tabaqasini) 
yanada davom ettirish mumkin, lekin ushbu ish maqsadlarida refleksiyaning 
ikkinchi tabaqasi bilan cheklanishimiz yetarli. 

---

47 
Qayd etish lozim-ki, baholash va refleksiya jarayonlari faqatgina loyixa 
(ilmiy, amaliy, badiiy yoki o‘quv loyixa) ning refleksiv fazasiga xos emas, - faoliyati 
jarayonida sub’ekt ham erishilgan oraliq natijalarning doimiy baholashini, ham 
ushbu faoliyati natijalariga nisbatan, o‘z faoliyatining texnologiyasiga nisbatan, 
boshqa sub’ektlar tomonidan texnologiyalar va natijalarni baholashga nisbatan, va 
xokazolarga nisbatan refleksiyani amalga oshiradi. 
Keling, tadqiqotning