4-Мавзу. Истеъмолчи танлови назарияси режа: Истеъмолчи танлови ва нафлилик тушунчаси

4.6-расм. Гамбургер ва фанта ичимлиги учун бефарқлик эгри чизиғи
Расмдаги графикда битта гамбургер билан учта фанта ичимлиги (А нуқта) берадиган наф, 2 та гамбургер билан 2 та фанта ичимлиги (Б нуқта) берадиган нафга тенг. Демак, бефарқлик эгри чизиғи бир хил наф берадиган гамбургер ва фанта ичимликлари комбинатсияларини ифодаловчи нуқталардан иборат. Бефарқлик эгри чизиқлари мажмуаси бефарқлик эгри чизиқлари картасини ҳосил қилади.


4.7-расм. Бефарқлик эгри чизиқлари картаси
Бефарқлик эгри чизиқлари бир-бири билан кесишмайди. Бефарқлик эгри чизиқлари қанчалик ўнгда ва тепада жойлашган бўлса, унга тўғри келадиган нафлилик шунча юқори бўлади: Масалан, 6.9-расмдаги бефарқлик эгри чизиқлари жойлашувига кўра ТУ₃ > ТУ₂ > ТУ_Х деб ёзиш мумкин.
Неъматларнинг бир-бирини ўрнини босиши зонаси. Неъматларнинг бир-бирини ўрнини босиш зонаси деб - бир неъматни иккинчи неъмат билан самарали алмаштириш мумкин бўлган оралиқга айтилади (6.10-расм).



4.8-расм. Неъматларни бир-бири билан алмаштириш зонаси

Расмдаги ОН га тенг бўлган Хи неъматнинг миқдори истеъмолчи учун шундай зарурий минимал миқдор ҳисобланадики, у ушбу миқдордаги неъматнинг ўрнига Х2 неъматдан қанча кўп таклиф қилинмасин воз кеча олмайди. Худди шундай ОФ миқдорга тенг бўлган Х2 неъматнинг миқдори ҳам истеъмолчи учун зарурий минимал миқдор ҳисобланади. Хи ва Х2 неъматларнинг ўзаро алмашиш соҳаси бўлиб ВW оралиқ ҳисобланади. Бу оралиқда, бу икки неъматнинг бир-бири билан алмаштириш мазмунга эга.

Чекли алмаштириш нормаси. Бефарқлик эгри чизиғининг пастга томон ётиқлиги Х2 неъматни Хи неъмат билан чекли алмаштириш нормасини ифодалайди. Чекли алмаштириш нормаси одатда МРС_Хи,_Х2 билан белгиланади ва унинг миқдори горизонтал ўқ бўйича ифодаланган Хи неъматнинг бир бирлиги учун, вертикал ўқ бўйича ифодаланган Х2 неъматнинг қанча миқдоридан воз кечиш мумкинлигини кўрсатади (6.11 -расм).